Açık denizde ya da limanda olsun, teknelerin başına gelebilecek en riskli olaylardan biri de yangın. Tekneler, ana malzemeleri, içinde bulundurdukları elektronik teçhizat ve yanıcı materyaller sebebiyle bir yangın sırasında kolaylıkla küle dönebilir. Bu nedenle tekneler için alınacak yangın önlemleri ve olası bir tehlike anında yapılacaklar ayrıca önem taşıyor.
Öncelikle bir teknede yangın, motor sistemindeki bir sorun, elektrik veya gaz sistemlerindeki bir kaçak veya herhangi bir insan hatasından çıkabilir. Bir yangın söz konusu olduğunda yangını söndürmek için oksijen, yüksek sıcaklık ve yanıcı madde ile savaşmak gerekiyor. Yangını söndürmek için de bu etkenlerden en az birinin ortadan kaldırılması şart. Aşağıda bir teknede yangına sebep olabilecek başlıca sebepler sıralanıyor.
Teknelerde yangın sebepleri
Elektrik devresi ve akü: Elektrik sistemine aşırı yüklenme, sistemdeki imalat hataları, yetersiz bakım, kısa devre, aşırı ısınma, kontrolsüz elektrikli ısıtıcılar gibi sebepler teknelerde yangına yol açabilir. Bu tür yangınlara sebebiyet vermemek için, elektrik projesine, denize uyumlu elektrik kabloları ve sigortalar kullanılmalı. Bakım ve onarımlar kesinlikle yetkili kişilerce yapılmalı. Akülerin su seviyesi düşmesi ve aşırı şarj nedeniyle fazla ısınmaları da tehdit yaratıyor.
Kaynak işleri: Güvenlik önlemi alınmadan ve dikkatsiz bir biçimde yapılan kaynak işlemleri yangına neden olabilir. Kaynak işlemleri sırasında el altında mutlaka bir yangın söndürücü bulundurulmalı. Kaynak yapılan alanın civarında, kaynak sırasında sıçrayabilecek kıvılcım nedeniyle tehdit olabilecek -elektrik devresi gibi- yanıcı malzeme bulunmamalı.
Sigara tehdidi: Teknede sigara içmek için ayrılmış yer dışında kesinlikle başka alanda sigara içilmemeli. Kül tablaları çöp tenekelerine boşaltılmadan önce izmaritlerin söndüğünden kesinlikle emin olunmalı.
Gaz kaçağı: Yanıcı gaz buharları, teknelerde yangına neden olabilir. Bu buharlar, gaz tüpü veya gaz devresi üzerinde yaşanabilecek bir kaçak sonucu kapalı bölmelerde birikebilir. Bu nedenle gaz tüplerinin hem iyi havalanan bir alanda hem de yalıtılmış bir bölmede muhafaza edilmesi gerekiyor.
Yakıt sızıntısı: Aşırı sıcak havalarda motor bölmesinden sızan yakıt ciddi bir tehdit olabilir. Marş motorundan veya akü başlarından çıkan bir kıvılcımla bu yakıt tutuşabilir. Önlem almak için motor çevresi, sintine yağdan ve kirden arındırılmalı, olabildiğince temiz tutulmalı. Yanı sıra yakıt devreleri de periyodik olarak kaçak ihtimaline karşı kontrol edilmeli.
Egzoz devresi: İyi yalıtılmamış egzoz devresi, dalgalı deniz veya başka sebeplerle kendisiyle temas eden malzemelerin yanmasına neden olabilir. Bu sebeple egzoz devresinin gereken uygun yalıtımı yapılmalı.
Bir yangın sırasında yapılması gerekenler
Teknede kısa vadede söndürülemeyecek büyüklükte bir yangın tehlikesi ile karşı karşıya kalınması halinde aşağıdaki adımlar takip edilebilir.
- Öncelikle kesinlikle panik yapmayın.
- Yangın bulunduğunuz ortamda başlamışsa, teknedeki diğer kişileri yüksek sesle uyarın.
- Teknenin elektriğini kesin.
- İlk adım olarak telsizden -yangının ciddiyetine göre- “Pan Pan” veya “May Day” çağrısı yapılmalı. Teknenin konumu, ekibin durumu ve yangının ciddiyeti hakkında gerekli mercilere bilgi verilmeli.
- Gerekiyorsa tehlike işaretleri yardımıyla yakın teknelerden yardım istenebilir.
- Rüzgârın yangını körüklememesi için tekneyi geniş açılı bir seyirde götürmek faydalı olur. Bu şekilde zahiri rüzgâr azaltılır. Bu şekilde yol almak daha güvenli olur.
- Şayet yangın kamara veya kapalı bir alanda çıktıysa, alanın oksijenle bağlantısı kesilmeli. Hava alması engellenmeli. Bu amaçla, kapılar, lumboz ve heçler kapatılmalı.
- Yangının şiddeti düşükse, yangın battaniyesi, yüksekse söndürme cihazı ile müdahale edilebilir.
- Yangının yayılmaması için yanıcı maddelerin olabildiğince alevler, kıvılcım ve yüksek ısıdan uzak tutulması gerekiyor.
- Yanan malzemeleri gönder ve veya benzer araçlarla denize atılmalı.
- Elektrik kaçağı sonucu çıkan yangınların haricinde deniz suyu ortamı soğutmak için kullanılabilir. Yakıt kaynaklı yangınlarda ise su kullanımından kaçınılmalı. Su, yanıcı maddenin yayılmasına neden olabilir.
- En yakın portatif yangın söndürme cihazıyla yangına müdahale edin.
- Yangın makina dairesinde başlamışsa, sabit sistem yangın söndürme donanımı olup olmadığı müdahale açısından önem kazanır. Donanıma sahipseniz, makina dairesi girişleri ve havalandırmaları kapatılarak sistem devreye alınmalı. Sistem yoksa, makina dairesinde bulunan portatif yangın söndürücüyle yangına müdahale edilebilir.
- Yangının büyüklüğüne göre teknenin terk edilmesi seçenekler arasında olmalı. Can salı ve servis botu kullanımı hazır ve alevlerden korunaklı bir alanda tutulmalı.
Teknede yangın başladığında kısa zaman içerisinde hangi söndürme aleti ve tekniği kullanılacaksa belirlenmeli ve sonrasında kontrollü bir müdahalede bulunulmalı. Teknelerde portatif yangın söndürücülerin miktarları, yerleri ve muhafazası mevzuata uygun biçimde olmalı.
Mevzuatımıza göre bazı gereklilikler şöyle:
- Boyları 15 metrenin altında olan teknelerde yangın söndürme tüpleri 2 kg’lik olabilir.
- Boyları 9 metrenin altında olan teknelerde en az 1 adet 2 kg’lik portatif yangın söndürme cihazı bulunması isteniyor.
- Kamaralı teknelerde kamara başına en az 1 adet 2 kg’lik yangın söndürme tüpü bulunmalı.
- Motoru olmayan teknelerde yangın söndürme tüpü bulunması gerekmez.
- Yangın battaniyesi, kuzinede ocaklara yakın, el altında bir yerde bulundurulmalı.
- Portatif yangın söndürme cihazlarının üstünde kullanma talimatları yazıyor. Ayrıca hangi tip yangınlarda kullanılacağı, uluslararası kodlama sistemindeki harflerle (A-B-C-D) belirtiliyor.
- Portatif yangın söndürücüler, ilgili bölmede, kolayca ulaşılabilecek, görünür bir yerde, kullanıma hazır muhafaza edilmeli.
- Portatif yangın söndürücülerin periyodik bakımları yaptırılmalı. Basınçlı cihazlarda basınç ibresinin yeşil alanın dışına çıkması bakım zamanı geldiğini gösterir.
- Salonda bulundurulması gereken portatif yangın söndürücünün, güverte yangınlarına hızla müdahale edilebilmesi için güverte çıkışına yakın bir noktada tutulması tavsiye edilir.
- Sabit yangın pompası ve yangın devreleri ayrıca önemli. Sabit pompa, deniz suyunun, güvertede belirlenen noktalardaki yangın vanalarına basılması için kurulmuş sistemlere deniyor. Yangın vanalarının hemen yanında yangına müdahale edebilecek uzunlukta yangın hortumları bulundurulmalı.
- Sabit yangın söndürme sistemi mevzuatımıza göre, özel ve ticari yatlarda aranmıyor. Gezi sınıfı teknelerde “akaryakıt kullanılan motorların yerleştirildiği kısımlar, yangın durumunda o bölüme girme ihtiyacı gerektirmeyen bir yangın sistemi ile donatılmalı” hükmü yer alıyor. Bu sistem, yangın riski yüksek kapalı alanlarda yangını boğmak için kullanılıyor. Teknelerde, yangın dedektörlerinin otomatik olarak devreye soktukları yangın söndürme sistemleri olduğu gibi, elle kumanda edilen sistemler de bulunuyor.
Tekneler her türlü tehlikeye karşı sigortacılık hizmetleriyle güvence altına alınabilir. Ancak, bazı tehlikelere karşı tedbir almak esas olmalı. Sularda ve marinalarda alınan tedbirlerle tatiller çok daha güvenli!
KAYNAKLAR
kalyeta.com
teknedergisi.com
salihbahtiyar.tr.gg
