Güneş enerjisi santrali uygulamalarının en çok tercih edilenlerinden biri olan çatı tipi, özellikle organize sanayi bölgelerinde, depolama alanlarında, tarım ve hayvancılık tesislerinde; alışveriş merkezleri, oteller, hastaneler, akaryakıt istasyonları gibi büyük ticari yapılarda kullanılıyor. Elektrik aboneliğine sahip olan bu tesisler, kendi çatılarını kullanarak elektrik üretiminden faydalanabiliyor.
Çatı tipi GES’ler ekonomik midir?
Çatı tipi Güneş Enerjisi Santralleri, 12 Mayıs 2019’da yayımlanan Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği kapsamında getirilen ek faydalarla fabrikalar ve elektriğini ticari tarifeden alan işletmeler için ekonomik bir hâle geldi.
Riskler ve alınması gereken önlemler
Santrallerin kurulumu yaygınlaştıkça farklı risk türleri de ortaya çıkıyor. Bu risk unsurlarının ortadan kalkması için kurulması planlanan güneş enerjisi santralleri, konu uzmanları tarafından ele alınmalı ve fizibilite çalışması yapılmalı. Risklerden bazılarına bakacak olursak; Çatı Tipi GES’lerin kurulu olduğu bir binanın santralinde çıkacak yangın binayı etkileyeceği gibi santrali de tamamen etkisi altına alabilir. Bu tür risklerin engellenmesi için GES’in bina statik projelerine işlenmesi gerekiyor. Olası bir yangının binaya sıçramasının önlenmesi için çatı malzemesinin de uygun şekilde seçilmesi gerekiyor.
Çatı tipi GES’lerin elektrik santrallerinin yapının mevcut tesisatlarından ayrılması gerekiyor. Ayrıca santralde üretilen enerjinin ilişkili olduğu gerilim trafosu da mutlaka ayrı olmalı. Santralin, yapının trafosu ile ilişkilendirilmesi pik üretimlerde kapasite aşımı sorunlarına neden oluyor.
Fotovoltaik panellerle çatı kaplaması arasında temiz hava sirkülasyonu olması için yeterli hava boşluğu bırakılmalı. Aksi takdirde paneller aşırı ısınarak hasar görebilir ve yangın çıkma olasılığı artar.
GES’lerin aylık, yıllık ve hatta günlük kontroller bile çok mühim. Özellikle mevsim geçişlerinde sıcaklık, yağış ve nem vb.nin tesisatlar üzerindeki etkileri incelenmeli.
Risklerin poliçeye dahil edilmesi süreci
Bu kapsamda riskin poliçeye transfer edilmesi sürecinde çatı tipi güneş enerjisi santrallerinin mekanik ve elektrik başlıkları altında standart güneş enerjisi santrallerinden daha detaylı olarak incelenmeli.
Çatı tipi GES’lerin kurulum ve işleyişiyle ilgili olmayan nedenlerle gelişen hasarlarda santral elemanlarında oluşan maddi zararların yanında çatıya ait taşıyıcı elemanlar da talebe konu ediliyor. Bu türden birbiriyle bağlantılı maddi zarar kavramının açıklığa kavuşturulması bakımından çatı tipi güneş enerjisi santralleri için tek başına teminat sağlayan poliçelerde, hasar anında sadece teminat sağlanan sistem elemanlarının poliçeye konu edilebileceği özellikle vurgulanmalı ya da çatı tipi GES teminatı verilirken bina yangın poliçesinin de bulunması şartı aranmalı.
Neler yapılabilir?
GES’inizi riske atmamak adına alınabilecek birçok önlem bulunuyor. Aşağıdaki önerileri takip ederek risk ve hasarları azaltmak mümkün.
● Gözle görünen herhangi bir hasar olmasa da periyodik bakımlar mutlaka yaptırılmalı. Yılda iki kez termal kamera ile ölçüm de yaptırabilirsiniz.
● Hava olayları nedeniyle panellerde oluşabilen küçük çatlaklar için elektrolüminans testi yaptırılabilir.
● Santralin elektriksel yükünün tespit edilmesi, gerekli iyileştirmeler veya alınması gereken önlemlerin belirlenmesi için önemli.
● Enerji hatlarından ya da ekipmanlarından dolayı oluşabilecek hasarlar nedeniyle orta gerilim analizörüyle izleme ve kayıt yapılabilir.
● Benzer şekilde imalatları gerçekleştirecek firmaların ise mesleki sorumluluk poliçeleri olmalıdır. Dolayısıyla projelendirme/ürün tedariki/imalat/işletme olmak üzere sürece dahil olan tüm firmalarda sorumluluk poliçeleri aranmalı.
