Türkiye İhracatçılar Birliği (TİM) verilerine göre Türkiye'nin 2022 yılı ihracatı 2021'e göre yüzde 12,9 artışla 254,2 milyar dolara yükseldi. Sektörler özelinde kimyevi maddeler ve mamulleri 33,5 milyar dolarla 2022'nin ihracat şampiyonu oldu. Otomotiv endüstrisi 31,5 milyar dolarla ikinci, hazır giyim ve konfeksiyon ise 21,2 milyar dolarla üçüncü sırada yer aldı.
Peki 2023 yılında Türkiye ihracatını yüklenen sektörler neler bekliyor? Sektör temsilcilerinin basına yansıyan ortak söylemleri önümüzdeki yılın ilk yarısının belirsizlikler ile dolu olacağı, ikinci yarıdan daha umutlu oldukları yönünde. Bu analiz büyük oranda küresel ekonomide öne çıkan riskler olan Rusya-Ukrayna Savaşı, enflasyonist baskı ve durgunluğa bağlanıyor. İş insanları, yurt içinde ise belirsizlik ve kurun seviyesinin kendilerini en çok zorlayacak faktörler olduğunu söylüyor.
Kimyevi maddeler ve mamulleri yükselişte: 2022 başındaki 30 milyar dolarlık ihracat hedefini, 11 ayda aşan kimya sektörü, yılı 33,5 milyar dolarlık rekor ihracat ile zirvede tamamladı. İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) Yönetim Kurulu Başkanı Adil Peliste, farklı basın kuruluşlarına yaptığı açıklamalarda şunları söyledi: “2023’ün ilk yarısı hem iç hem de dış pazar ile ilgili bir yavaşlama olabilir ancak yılın ikinci yarısının daha pozitif olacağına inanıyorum. Ülkemizin 2023 yılı ihracat hedefi Orta Vadeli Program’da 265 milyar dolar olarak belirlendi. Bu doğrultuda kimya sektör ihracatımızı da 35 milyar doların üzerine çıkarmak için gayret edeceğiz. Sektör olarak 2030 yılına ise 50 milyar dolar ihracat hedefi koyduk.”
2023’te küresel ekonominin yanı sıra Türkiye ekonomisini bekleyen risklere de dikkat çekiyor Adil Pelister: “Bizi olumsuz etkileyebilecek tehditlerden biri resesyonun stagflasyona dönüşmesi bu noktada gerek ülkemizde gerek dünyada yatırımların hızla azalması bizim de buna ilişkin olarak üretim ve ihracatımızın azalması söz konusu olabilir. PMI ve kapasite kullanım verilerinde gerileme olduğunu görüyoruz. Üretimdeki bu gerileme ve talepteki düşüş ilerleyen aylarda ihracatımıza da yansıyabilir.”
Otomotivde belirsizlik endişesi: Otomotiv sektörü 31,5 milyar dolar ihracatla, ihracat ve üretimde yılı, beklentilerine paralel kapattı. Türkiye’de 2022 yılında 810 bin 889 adet otomobil üretildi bunların 571 bin 218 adeti ihraç edildi. Türkiye İhracatçılar Meclisi verilerine göre toplam otomotiv sanayi ihracatı, 2022 yılı Ocak-Aralık döneminde yüzde 12,2 pay ile sektörel ihracat sıralamasında ikinci sırada yer aldı. Uludağ İhracatçı Birlikleri (UİB) verilerine göre de Ocak-Aralık döneminde toplam otomotiv ihracatı, 2021 yılına göre yüzde 6 artarak 31,5 milyar dolar oldu. Bu dönemde, dolar bazında ana sanayi ihracatı yüzde 4 oranında, tedarik sanayi ihracatı da yüzde 9 oranında arttı.
Otomotiv Sanayii Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Cengiz Eroldu, 2023 beklentileri ile ilgili olarak “Otomotiv sanayii son üç yıldır daha önce hiç karşılaşmadığı boyutta ve çeşitlilikte gündem maddeleri ile mücadele ediyor. 2023 yılı öngörülmesi zor, belirsizliklerle dolu bir yıl olacak” diyor. Otomotiv sanayi için ise tüm bunların yanı sıra iç pazarın sürdürülebilir büyümesi ve öngörülebilir olması da hem mevcut yatırımların korunması hem de yeni yatırımların ülkeye çekilmesi için önem arz ediyor. Sektör temsilcileri, yeni projelerin ve yatırımların hayata geçmesi sürecinde istihdamın kademeli olarak artmasını öngörüyor.
Hazır Giyim Sektörü: Kimyevi maddeler ve otomotivin ardından en fazla ihracat gerçekleştiren üçüncü sektör, hazır giyim oldu. Hazır giyim ve konfeksiyon sektörü, Ocak-Aralık 2022'de bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 4,8 artışla 21 milyar 205 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Böylelikle sektör, tüm zamanların en yüksek yıllık ihracatına ulaştı. Sektörün Aralık 2022 ihracatının 1,2 milyar dolarlık bölümü İstanbul'dan yapıldı.
İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Başkanı Mustafa Gültepe de 2023 hedefleri konusunda basında çıkan ifadelerinde şunları söylüyor: “Biz hazır giyim ve konfeksiyon ihracatımızı her yıl en az yüzde 10 artırmayı hedefliyoruz. Ancak küresel ekonomiler 2023’e enerji krizi ve resesyon endişesi ile giriyor. Dolayısıyla önümüzdeki yılın özellikle ilk yarısı ihracatımız için zor geçecek. Hazır giyim ve konfeksiyon değişimlere en hızlı tepki veren sektörler arasında yer alıyor. Pazarlardaki daralmadan ilk etkilenen sektörler arasında yer alan hazır giyimin, yılın ikinci yarısında canlanma başladığında hızla toparlanacağını öngörüyorum. 2023 yılında en az 23 milyar dolarlık bir ihracata ulaşmayı arzu ediyoruz.”
2023’ten neler bekleniyor
Can Fuat Gürlesel’in Türkiye İhracatçılar Birliği’nin web sitesinde yer alan yazısında, Dünya Ticaret Örgütünün Ekim ayında 2023 yılına ilişkin öngörülerine değiniliyor. Yazıya göre Dünya Ticaret Örgütü, 2022 yılında miktar olarak yüzde 3,5 büyümesi öngörülen dünya mal ticaretinin 2023 yılında sadece yüzde 1,0 büyüyeceğini tahmin ediyor. Yazıda, bölgeler itibarıyla bakıldığında ise Avrupa'da ithalatın yüzde 0,7, Güney Amerika'da ise yüzde 1,0 daralmasının beklendiğine işaret ediliyor ve ekleniyor: “2023 yılında bu iki bölge ithalatı azalacaktır. Buna karşın Kuzey Amerika kıtası ithalatı yüzde 0,8, BDT ülkeleri ithalatı yüzde 9,4, Afrika ithalatı yüzde 5,7, Orta Doğu ithalatı yüzde 5,7 ve Asya ithalatı ise yüzde 2,2 büyüme gösterecek.”
Yazıda, Türkiye'nin ihracat gidişatında Türk lirasının değeri ve ihracat finansmanının da belirleyici iki unsur olacağının altı çiziliyor. Türkiye'nin ihracatında da dünyadaki gibi 2023 yılının ilk çeyreğinde yavaşlama beklendiği belirtiliyor. Ayrıca parite etkisi ile bazı aylarda ihracatın geçen yılın da altında kalabileceği vurgusu olsa da Avrupa’daki üretim düşüşlerinin olumlu etkisine şöyle değiniliyor: “Avrupa'nın enerji kısıtlamaları nedeniyle üretimdeki düşüşleri Türkiye'den tedarik ile karşılanabilecek ki bu da ihracat düşüşünü sınırlayabilir.”
Dünyanın bir ucundaki kelebeğin kanat çırpışının rüzgarından etkileneceği bir yılın daha eşiğinde olan ihracat sektörü, 2023 için temkinli bir umut taşıyor.
KAYNAKLAR
dunya.com
sigortagundem.com
Anadolu Ajansı
tim.org.tr
