Pamuk, üretim ve tüketimindeki yaygınlığı sebebiyle önemli bir küresel ham madde. Dünya pamuk ihracatının yüzde 82 kadarı ABD, Brezilya, Batı Afrika-CFA ülkeleri, Avustralya, Hindistan ve Özbekistan tarafından yapılıyor. Dünya pamuk ithalatının yüzde 71’i ise Çin, Vietnam, Bangladeş, Türkiye ve Endonezya tarafından gerçekleştiriliyor. Buna göre Çin, Hindistan, Pakistan ve Türkiye hem üretim hem de tüketimde öne çıkan dört büyük pamuk ülkesi.
Türkiye topraklarının önemli bir kısmında pamuk yetiştiriciliği yapılabiliyor. Daha çok alüvyal özelliğe sahip olan topraklarda yetişen pamuk, yaz aylarının sıcak ve kurak geçtiği bölgeleri seviyor. Yetişme zamanında bolca su isteyen pamuk, hasat zamanında da yine sıcak ve kurak bir mevsime ihtiyaç duyuyor.
En çok pamuk yetiştirilen bölgeler
Türkiye'de pamuk en çok Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yetiştiriliyor. Türkiye'de pamuk üretimi konusunda Şanlıurfa, Aydın ve Hatay öne çıkıyor.
- Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde en çok Şanlıurfa'da yetişiyor. Tabii çevre illerde de yetiştirildiğini söylemek mümkün.
- Ege Bölgesi’nde özellikle Aydın'da çok fazla yetiştiriliyor. Aynı zamanda Balıkesir ve Manisa ile çevre illerde de pamuk tarımı yapılıyor.
- Akdeniz Bölgesi’nde başta Hatay olmak üzere Adana, Kahramanmaraş ve Mersin'de pamuk yetiştiriciliği yapılıyor.
- Marmara Bölgesi’nde ise daha çok Bursa ile Çanakkale'de yetiştiriliyor.
- Doğu Anadolu Bölgesi’nde de yetiştirilen pamuk, en çok Elazığ, Malatya ve Iğdır’ın iklim şartlarını seviyor.
İç Anadolu ile beraber Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki yüksek yerlerde, sıcaklık farkı nedeniyle yetiştirilemiyor. Aynı şekilde Karadeniz Bölgesi’nde de yaz aylarında kurak bir dönem söz konusu olmadığı için, pamuk yetişmesi mümkün olmuyor.
Ulusal Pamuk Konseyi raporundan öne çıkanlar
Ulusal Pamuk Konseyi'nin 2020 üretim sezonu ve geleceğe ilişkin beklentileri kapsayan raporuna göre Türkiye'nin 2020'deki lif pamuk üretimi 600 bin ton, ithalatı ise 962 bin ton oldu. Ayrıca 2020 yılında üretim alanları son 30 yılın en düşük seviyesine indi. Zararla kapatılan 2019 sezonundan sonra üretim alanlarındaki daralmaya rağmen 2020'nin kısmen daha iyi geçtiği belirtildi. Raporda, destekleme primindeki artışın önemine de vurgu yapıldı.
2020 sezonunda pamuk ekim alanları yüzde 40 azalarak son 30 yılın en düşük değeri olan 353 bin hektara geriledi. Pamuk alanlarındaki bu daralmaya karşılık, ortalama tarla veriminin önceki yıla oranla yüzde 23 artması sonucunda rekoltedeki azalma yüzde 27’de kaldı. Geçen sezon yaklaşık 1 milyon 600 bin ton kütlü pamuk üretildiği tahmin ediliyor.
Maliyetlerde yüzde 25, verimde yüzde 23 artış
Rapora göre, 2020’de dekar başına pamuk üretim maliyetleri yüzde 25 oranında arttı. Tarla veriminin de yüzde 23 artması sayesinde ürün maliyetindeki artış yüzde 2 ile sınırlı kaldı. Bunun yanı sıra, pamuk fiyatlarının önceki sezona göre yüzde 40 kadar daha yüksek seyretmesi kütlü pamukta kilo başına 25 kuruşluk brüt kazanç sağladı. Ayrıca 2020 sezonu için 82 kuruştan 1 lira 10 kuruşa çıkarıldığı açıklanan fark ödemesi desteği ve mazot ile gübre desteği sonrası brüt kazanç 1 lira 32 kuruşu bulabildi.
İthalata 1.5 milyar dolar ödendi
Ulusal Pamuk Konseyi'nin raporunda, tekstil sanayinin 1 milyon 514 bin ton pamuk ihtiyacının 2020 yılında ancak yüzde 40 kadarını yerli üretimle karşılayabildiği, yüzde 60'ının ise ithalatla karşılandığı belirtildi. 2021 sezonuna yüzde 74 stok/kullanım oranıyla girildi. Pamuk fiyatlarının mevcut düzeylerini uzun süre koruması bekleniyor.
İklim değişikliği endişe yaratıyor
Raporda 2020 sezonu pamuk bilançosundaki iyileşmelerin üreticilere ümit verdiğinin vurgulanması dikkat çekiyor. Ancak, iklim değişikliği ve kuraklık riskleri ile üretim maliyetlerindeki muhtemel artışlardan endişe edildiği de kaydediliyor. Küresel salgın koşullarının da pamuk tüketimine ve dolayısıyla pamuk fiyatlarına olumsuz yansımasından kaygı duyuluyor. Bu noktada pamuk desteklerinin sürdürüleceğine dair resmi açıklamanın beklendiği vurgulanıyor.
Pamuk bitkisinin özellikleri
Pamuk, kazık köke sahip çok yıllık olan bir bitki. Bir ila iki metre arasında değişen boydaki saplarının üzerinde damarlı yapraklar açar. Yaprakların dibindeki kulakçıklarda kırmızı, ebruli ve beyaz renklerde çiçeklenir. Meyveler ise yumurtalıklardan gelir. Yumurtalıkların patlamasıyla büyüleyici pamuk topları ortaya çıkar. İyi bir pamuk, doğru koşullarda yetişmiş bir pamuktan alınan tohumdan elde edilir. Tohum ilkbahar aylarında ekilir. Sağlıklı olan pamuk bitkisi ilkbahar ayından yaz ayına kadar yetişir. Ekim yapıldıktan 6 ay kadar sonrasında pamuklar hasat için hazır hale gelir.
KAYNAK:
cografyaharita.com
dünya.com
upk.org.tr/
