Küresel çaplı şirketlerin yöneticilerinin en önemli sorunlarından biri de tahmin edilmesi güç riskler. Tam da bu nedenle jeopolitik gelişmeleri önceden tahmin etmek ve planlamak isteyen küresel şirket yöneticileri açısından her türlü jeopolitik riski değerlendiren raporlar altın değerinde.
Bu raporlar doğaları itibariyle zor hazırlanan içerikler. Jeopolitik veya jeostratejik bir riskin hesaplanması hele de bunun bir rapor olarak ortaya konulması oldukça karmaşık bir süreç. İlgili konuya dair güncel bilgilerin toplanması, alakalı bölgede veya konuda hangi faktörlerin risk oluşturabileceğinin saptanması gerekiyor. Coğrafi, politik, ekonomik, askeri, sosyal ve çevresel faktörlerin ele alınmasını zorunlu kılan jeopolitik veya jeostratejik riskin hesaplanması sırasında, verilerin analiziyle beraber riskin hayatta karşılığını bulmasıyla ortaya çıkabilecek olumsuz senaryoları da öngörmek gerekiyor. Bununla da kalmıyor. Belirlenen risklere karşı uygun olan önlemlerin alınması, riskin sürekli olarak izlenmesi ve değerlendirilmesi de önemli.
Sonrasında da atılması gereken adımlar, jeostratejik riskin hesaplanması ve yönetilmesi için genel bir çerçeve sunuyor. Ancak her durum benzersizdir ve spesifik koşullar ve gereksinimler dikkate alınmalıdır. Bu nedenle profesyonel uzmanlar ve analistler genellikle bu tür risklerle ilgili daha kapsamlı bir yaklaşım benimserler.
İşte dünya çapında yaklaşık olarak 140 ülkede faaliyet gösteren uluslararası bir denetim ve danışmanlık hizmetleri firması olan Ernst & Young (EY) bu zorlu işin altından kalkanlardan. EY, jeopolitiğin bu yıl işletmeleri nasıl etkileyeceğini inceleyen "2024 Jeostratejik Görünüm" raporunu yayımladı. EY'nin yayımladığı raporla ilgili açıklamasında, jeopolitik gelişmeleri önceden tahmin etmek ve planlamak isteyen küresel şirket yöneticilerinin bu yıl özellikle “çok kutupluluk” ve “riskten arındırma” gibi iki temel konuyu gündemlerine almaları gerektiği belirtildi.
İki anahtar konu: “Çok Kutupluluk” ve “Riskten Arındırma”
Her ne kadar çok kutupluluk ve riskten arındırma öne çıksa da başka belirleyiciler de söz konusu. Bunları sırayla ele almakta fayda var.
Çok Kutupluluk: Rapora göre bu yıl jeopolitik ortamın belirleyici özelliklerinden biri çok kutupluluk olacak. Giderek karmaşık hale gelen küresel sistemi daha fazla güçlü aktör yeniden şekillendirecek. Avrupa Birliği, Amerika Birleşik Devletleri, Çin Halk Cumhuriyeti ve Rusya, dünyanın büyük güçleri olarak küresel işleyiş ortamını şekillendirecek. Ancak Hindistan, Suudi Arabistan, Türkiye, Güney Afrika ve Brezilya gibi yıldızları parlayan ülkelerin de uluslararası gündemde daha fazla söz sahibi olması bekleniyor.
Riskten Arındırma: Jeopolitik ortamın en önemli ikinci belirleyici özelliği olarak anılan “riskten arındırma”dan ne anlaşılmalı? Geride kalan Covid-19 pandemisinin yarattığı riskler, Ukrayna'daki savaş ile birlikte aksayan küresel tedarik zinciri bu başlık altında ele alınıyor. Buna göre “ülkelerin küresel bağımlılıklarının göz önüne alınması ve üretimin az sayıda pazarda yoğunlaşmasının getirdiği tedarik sorunlarının kabulüyle risk planlaması yapılması hedeflenmeli” deniyor. Hükümetler küresel tedarik zinciri konusundaki aksamalara sanayi politikasını yeniden devreye sokarak yanıt verdi. Ekonomi politikası ile dış veya ulusal güvenlik politikaları arasındaki bu bağlantı 2024'te daha fazla görülecek.
Yapay Zekaya Uyum: Yapay zeka, tüm alanlarda gösterdiği yükselişi sürdürecek ve bu yıl daha önemli bir hale gelecek. Hükümetler ve politika yapıcılar eş zamanlı olarak jeopolitik açıdan rekabet edebilmek adına yapay zekayı uygulamaya alma konusunda yarışacak. Rapora göre yapay zeka, teknoloji yarışındaki ABD-Çin ilişkilerinde merkezi bir dinamik olmaya devam edecek. 2024'te yapay zekayı yenilemek ve düzenlemek için yapılan ikili yarışın jeopolitik bloklarda güç dengelerini değiştirebilir.
Okyanuslar ve Deniz Madenciliği: Okyanuslar, önemi giderek artan bir ekonomik ve ulusal güvenlik kaynağı haline gelecek. Son dönemde küresel mal ticaretinin yüzde 90 gibi yüksek orandaki bir bölümü deniz yolları üzerinden taşınıyor. Dünyanın en yoğun deniz transit koridorlarının çoğu jeopolitik bozulma riskiyle karşı karşıya. Bunun yanı sıra rapora göre derin deniz madenciliğinin de enerji geçişi için gerekli olan kritik minerallerin arzının en az üçte birini karşılayacağı tahmin ediliyor.
Şirketlerin başarı için atması gereken adımlar
Güncel olaylar jeopolitik görünümde karışıklığa sebep oluyor ve çatışmalarda artış riskini de beraberinde getiriyor. EY 2024 Jeostratejik Görünüm raporuna göre önümüzdeki yıl yaşanacak belirsizliklerin önüne geçmek için şirketlerin atması gereken üç önemli adım bulunuyor.
1. Stratejilere jeopolitik değerlendirmeler eklenmesi: Uluslararası sistemlerde derin değişimin yaşandığı bu dönemde, jeopolitiğin getirdikleri, kurumsal strateji açısından en üst önem düzeyinde kabul ediliyor. Rapora göre şirketlerin jeopolitik dinamikleri kurumsal stratejiye başarılı bir şekilde entegre etmesi onlara daha fazla rekabet avantajı sağlayabilir.
2. Küresel tedarik zincirlerinin dayanıklılığının artırılması: Son dönemde somut olarak görüldüğü üzere birçok şirketin tedarik zinciri süreçleri jeopolitik gelişmelerden ciddi anlamda etkileniyor. Yöneticilerin jeopolitik aksaklıklara karşı şirketlerinin işletim modelini ve tedarik zinciri stratejisini gözden geçirmesi öneriliyor.
3. Sürdürülebilirlik stratejilerin jeopolitik gerçeklere uyarlanması: Hükümetlerin iklim değişikliği ve doğal kaynaklara ilişkin politikalara yaklaşımları, şirketlerin sürdürülebilirlik gereksinimlerini, maliyetlerini, rekabet fırsatlarını ve stratejisini etkiliyor. Raporun önerisine göre yöneticiler, sürdürülebilirlik stratejilerine yeni politika ve düzenlemelerin yanı sıra bu politikaların gelecekte nasıl gelişebileceğine dair sinyalleri de dahil etmeli.
KAYNAKLAR
ey.com
