Dünyada ve Türkiye’de havalimanları havacılık kuralları çerçevesinde çok disiplinli bir şekilde yönetiliyor. Havaalanı ya da havaalanlarında yer hizmetleri (handling) kavramı bir havaalanında uçağın inişinden kalkışına kadar yerde aldığı tüm hizmetleri kapsıyor. Uçuş yapacak yolcu uçağı için terminal içerisinde yolcu trafik hizmetleri, kargo uçağı için antrepodaki paletleme işlemleri, iniş yapmış ve uçuşa hazırlanan yolcu uçağı için yükleme, boşaltma, ikram ve teknik hizmetler de dahil.
Yer hizmetleri faaliyetleri
Türkiye’de yer hizmetleri faaliyetlerinin uluslararası seviyede verilmesi adına bir düzenlemeye gidildi ve 2016 yılında “Havalimanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği (SHY-22)” Resmi Gazete’de yayımlandı. Havalimanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği’ne (SHY-22) göre bir yer hizmetleri kuruluşu, havalimanlarında yer hizmetleri yapmak üzere çalışma ruhsatı alan veya yetkilendirilen kamu ya da özel tüzel kişiliği statüsündeki bir kuruluştur.
14 başlıkta yer hizmetleri
2017 yılında yayımlanan Havalimanları Yer Hizmet Türleri ve Detayları Talimatı’nda (SHT-YHT) ise yer hizmetleri faaliyetleri 14 başlık altında toplanıyor. Başlık başlık bu faaliyetlerin detaylarına bir bakalım:
Temsil: Hava yolu işletmelerinin yerel makamlara karşı temsil edilmesini kapsıyor. Örneğin Ankara merkezli bir havayolu şirketinin Ankara-Paris uçuşu sırasında Paris’te göstereceği faaliyetlerde yetkili makamlara karşı hukuki anlamda sorumluluk alan işletmeler temsil faaliyetini yerine getiriyor.
Yolcu Hizmetleri: Yolcunun kalkış havalimanından varış havalimanına kadar geçen deneyim süresi boyunca aldığı hizmetlerin çoğunu kapsayan bir alan Yolcu Hizmetleri. Yolcunun havaalanına girişinden uçağa binişine kadar uluslararası kurallar ve havayolu standartlarına göre gerçekleştirilen bilet, bagaj ve pasaport kontrol işlemlerinin tümü ve uçağın varışında yolcuların karşılanarak pasaport kontrolüne yönlendirilmesi, yolcunun bagajı ile ilgili her türlü problemine yardımcı olunması Yolcu Hizmetleri’nin başlıca görevleri arasında sayılıyor.
Yük Kontrolü ve Haberleşme: Yük Kontrolü, uçakla taşınacak olan kargo, posta, yolcu, bagaj gibi yüklerin uluslararası kurallara uygun olarak uçağa yüklenmesi ve bu yükler ile ilgili olarak bütün dokümantasyon işlemleri doğrultusunda gerekli yerlere gerekli bilginin verilmesini kapsıyor. Ayrıca yer hizmetleri veren kuruluşlar, yer operasyonu sırasında uçak ile havalimanı arasındaki iletişimi sağlamakla yükümlü.
Ramp: Hava tarafında uçağı karşılama, park ettirme, park pozisyonunda emniyeti sağlama, pistte kar ve buzun giderilmesi gibi temel hizmetler, bagajları sınıflandırma, yükleme ve boşaltma, kokpitle iletişim kurma Ramp’ın akla gelen ilk yükümlülükleri arasında. Yolcuların uçaktan indirilmesi ya da bindirilmesi için kullanılan merdiven hizmetlerinin işle2mesini de üstlenir.
Kargo ve Posta: Kargo ve Posta Hizmetleri, kargo ve postanın depolanması ve korunması hakkındaki hizmetleri kapsıyor. Gümrük beyannamesi gibi evrak işlemlerinin düzenlenmesi, etiketleme işlemleri, kargo ve postaların uçağın ambarına uygun şekilde paketlenerek uçağa yüklenmesi, alıcıya veya acenteye teslim işlemlerinin gerçekleştirilmesi bu alanın temel faaliyetlerini kapsıyor.
Uçak Hat Bakım: Havayollarının ihtiyacı olan rutin teknik bakım ve kontrollerini sağlayan hizmet birimidir. Bakım için gerekli olan malzemelerin temin edilmesini, stoklanmasını organize ediyor. Talepler doğrultusunda hangar ve park pozisyonu temini ile ilgileniyor.
Uçuş Operasyon ve Mürettebat Yönetimi: Operasyon aksaklığı ya da operasyonu kolaylaştıracak herhangi bir projeden havayolunu haberdar etmek, uçuş harekâtı ile ilgili dokümanların bir dosyada arşivlenip saklanması da yer hizmetlerinin görevleri arasında. Ayrıca meteorolojik belgelerin, hava seyrüsefer bilgilerinin hazırlanıp uçağa teslim edilmesi de Uçuş Operasyon ve Mürettebat Yönetimi’nin sorumlulukları arasında. Yanı sıra uçuş ekibine gerekli brifingi vermek, yer hizmetlerinde görev alan birimlere gerekli bilgileri iletmek ve operasyon sürecini takip etmek de bu birimin görevleri arasında. Havayolu bilgisi dahilinde mürettebatın otel rezervasyonunun yapılması, otel ve havalimanı arasında mürettebat lojistiğinin sağlanması ve otel harcırahların karşılanması bu hizmet kapsamında yer alıyor.
İkram Servisi: Uçuştan önce veya uçuş sırasında yolculara ve ekiplere sunulan yiyecek ve içecek hizmetine deniyor. Yer hizmetleri, hava yolu ve ikram şirketi arasında köprü görevi görüyor. Hava yolu ikram şirketiyle yer hizmetleri şirketi gerekiyorsa özellikle operasyonel süreçte koordineli bir şekilde çalışıyor.
Gözetim ve Yönetim: Hava yolu işletmeleri adına yer hizmetleri faaliyetlerini yürüten şirketlerinin takip ve denetim yetkisine gözetim ve yönetim denir. Gözetim ve yönetim hizmeti havayolunun kalitesini artırmaya yönelik talep edilen bir hizmet. Bu hizmet bağlamında uçağa yüklenen kargo ve yüklerin kaybolması ya da durumu ile ilgili kontrolü sağlamak, gerektiğine taşıyıcı yerine imza işlemlerinin halledilmesi, havayolunun talebiyle istatistiki bilgilerin hazırlanması gözetim ve yönetim hizmeti kapsamındadır.
Uçak Özel Güvenlik Hizmet ve Denetimi: Uçuş güvenliği için uçak içerisinde yer alan her şeyin güvenlik zafiyetine karşı bagajların incelenmesi, yolcu-bagaj eşleşmesi, ikram kontrolü, yolcuların pasaport veya belgelerinin kontrolü, uçak için teçhizat denetimlerinin yapılması gibi güvenlik kontrollerinin sağlanmasıdır.
Birim Yükleme Gereçlerinin (ULD) Kontrolü: Yükleme için kullanılan ULD, palet ve benzeri yükleme araç gereçlerinin depolanması ve yer hizmet kuruluşunun emanetindeki taşıyıcıya ait birim yükleme gereçlerinin çalınması, hasar görmesi veya izinsiz kullanımını önlemek için uygun önlemler almakla yükümlü. Kayıp veya hasar gören yükleme araçları konusunda taşıyıcıya derhal haber verilmesi de bu hizmet kapsamında yer alıyor.
Hava Aracı Temizliği: Uçak İçi ve Uçak Dışı olarak ikiye ayrılıyor. Kokpit, kabin ve galley (uçak mutfağı) gibi kısımları kapsayan uçak içi temizliği, kabin ekibinin talebiyle gerçekleştiriliyor. Pilot mahali pencerelerinin temizlenmesi, motor kapakları ve iniş takımlarındaki fazla yağların silinmesi; kanatların, kontrol kollarının, motor kapaklarının ve iniş takımlarının temizlenmesi gibi çeşitli işlemler ise Uçak Dışı temizliği olarak verilen yer hizmetleri arasında.
Yakıt ve Yağ: Kokpit ekibinin talebiyle anlaşmalı olan yakıt ve yağ tedariki sağlayan firmanın yakıt ikmali veya yakıt boşaltımı, yağ ve diğer sıvıların ikmali hizmetini sunmasıdır. Bu hizmet kapsamında hazırlanan hizmet ya da belgelerin arşivlenmesi yine yer hizmetlerinin görev ve sorumluluğunda.
Kara Ulaşımı: Yolcunun terminalden hava tarafına ulaşımının, gerekli hallerde veya talep halinde hava tarafından havalimanı dışında istenen noktaya ulaşımın sağlanması bu hizmet kapsamında yer alıyor.
Sivil hava ulaştırma faaliyetlerinin her alanında olduğu gibi yer hizmetleri alanında da ICAO’nun belirtmiş olduğu standartlar göz önünde bulunduruluyor. Bu standartlar o kadar önemlidir ki yerel havacılık otoriteleri bu standartların üzerine çıkabilir ve fakat asla altına inemezler. Dolayısıyla havalimanlarındaki hizmetlerin kalite standardının her zaman belli bir sevide kalmasının temelinde bu yatıyor.
KAYNAK
resmigazete.gov.tr
iata.org
