Dünyanın önde gelen uçak üreticileri, havayolu şirketlerinin seyahat talebindeki artışı karşılamak için yeni jetler talep ettiği bir dönemde üretimi artırmakta zorlanıyor. Boeing ve ezeli rakibi Airbus, üretimi arttırmaya çalışırken bileşen kıtlığı üretimi kısıtladı.
Mayıs ayı içinde Doha'da düzenlenen Katar Ekonomik Forumu'na katılan ve bir panelde Qatar Airways CEO'su Akbar Al Baker ile birlikte konuşma yapan Boeing İcra Kurulu Başkanı Dave Calhoun, havacılık endüstrisinin pandeminin artçı etkilerini yaşamaya devam ettiğini belirtmişti. Beş yıllık birikmiş işleri olduğuna dikkat çeken Calhoun, hem birikmiş işlerin hem de pandeminin etkisinin arz kısıtlamalarının süresini uzatacağına dikkat çekmişti.
Bu açıklamaya ve moral bozukluğuna rağmen son gelişmelere bakıldığında, Boeing ve Airbus’ın aylık bazda uçak üretim sayılarını yükseltme çabası içinde olduğu görülüyor. Dünya genelindeki hava yolu şirketlerinin büyüme planları ve uçuş hatlarına yeni rotalar ekleme hedefleri iki büyük uçak üreticisini bu çabayı göstermeye mecbur bırakıyor biraz da.
Kuzey yarı kürede yolcu talebinin arttığı ve uluslararası uçuşların hız kazandığı bir zamanda hava yolu şirketlerinin en büyük sorunu koltuk kapasitesini yeteri kadar hızlı büyütememek. Boeing ve Airbus, havayolu şirketlerinden gelen siparişleri karşılamak için yoğun bir çalışma içinde. Ancak tedarik zincirinde yaşanan sorunlar nedeniyle üretici kuruluşlar ile havayolu şirketleri arasında teslim süreleriyle ilgili dönem dönem sorunlar da yaşanabiliyor.
Bu noktaya nasıl gelindi
COVID-19 nedeniyle zorlu bir yıl olan 2020'nin ardından 2021 ve 2022, en büyük iki ticari uçak üreticisi için -dört bir cephede mücadele vermelerine rağmen- toparlanma dönemi oldu. 2023’e gelindiğinde devam eden tedarik zinciri zorluklarına, enflasyon ve yüksek faiz oranlarına, işgücü kısıtlılığına ve Ukrayna'daki savaşa rağmen ticari uçak imalat endüstrisi için toparlanmanın sürdüğünü söylemek mümkün. Daha da önemlisi bu durumun devamlılığı da bekleniyor.
Elbette ortada bir mucize yok. Bakıldığında Boeing ve Airbus'un uçak teslimat rakamları, hala pandemi öncesi seviyelerin altında seyrediyor. Uzmanlara göre pandemi öncesi düzeylere 2025-2026 aralığından önce ulaşılması da güç görünüyor. Pandemi öncesi rakamlarla yeni veriler kıyaslandığında ise fark acı bir netlikle karşımızda duruyor. Boeing, şirketlere, 2019’da 806 jet, Airbus ise -tüm zamanların en yüksek teslimat rekoru olan- 863 jet teslim etmişti. 2023 Mart ayı rakamlarına bakıldığında Boeing ve Airbus, Mart 2023'ün ilk çeyreğinde toplam teslimatları sırasıyla 130 ve 127 oldu.
CEO’lar yatırımları büyütüyor
Dünya Gazetesi’nin haberinde hem Boeing hem de Airbus üst düzey yetkililerinin önemli açıklamalarına yer veriliyor. Buna göre, Boeing CEO’su Dave Calhoun 2023’ün ilk çeyrek sonuçlarına istinaden tedarik zinciri sorunlarının sürdüğüne de işaret etse de asıl olarak mücadeleye devam ettiklerini vurguluyor. Sağlam bir ilk çeyrek performansı gösterdiklerinin ve istikrarı koruduklarının altını çizen Boeing CEO’su Dave Calhoun tedarik zincirinde yaşanan zorluklara rağmen mesafe kaydettiklerini ifade edip ekliyor: “Bu yıl için belirlediğimiz hedeflerin yanı sıra daha uzun vadeli hedeflerimize ulaşacağımıza eminiz. Kilit pazarlarda güçlü bir talep var. Geliştirme programlarımızı ileriye taşımak, müşterilerimiz ve geleceğimiz için stratejik kabiliyetler yaratmak amacıyla yatırımlarımızı büyütüyoruz.”
Airbus İcra Kurulu Başkanı Guillaume Faury ise ilk çeyreğin özellikle ticari uçaklar açısından ürünlere olan güçlü talebi doğruladığına işaret ederek şöyle konuşuyor: “İlk çeyrekte 127 ticari uçak teslim ettik. Özellikle tedarik zincirindeki gerilimleri içeren olumsuz bir çalışma ortamıyla karşı karşıya kalmaya devam ediyoruz. 2023 programımız değişmedi. Ticari uçak teslimatları aynı hızda devam ediyor. Daha uzun vadeli dönüşüme odaklanmış durumdayız.”
Boeing ve Airbus’un üretim rakamları
Boeing ve Airbus’ın planlarına baktığımızda üretim bandını boş bırakmak istemedikleri görülüyor.
Boeing: Boeing’in resmi verilerine bakıldığında, Boeing 737 programı kapsamında firmanın bu yıl sonuna kadar 400-450 uçak sayısına ulaşmayı hedeflediği görülüyor. Şirket, bu yılın sonuna kadar, 737 modelinde teslimat sayısını ayda 38'e, 2025-2026 zaman diliminde ise ayda 50'ye yükseltmeyi planlıyor. İlaveten geniş gövdeli ve kıtalararası uçuş yapan Boeing 787 programı kapsamında ise ayda üç uçak üretiliyor. 787 modellerinde üretimin 2023'ün sonlarına gelindiğinde, ayda beşe ve 2025-2026 zaman diliminde ise ayda 10'a çıkarılması hedefleniyor.
Airbus: Airbus’ın ise 2023’ün ilk çeyrekte brüt ticari uçak siparişleri toplam 156 oldu. İptallerden sonra net 142 uçak siparişi gerçekleşti. Airbus bu yıl tamamlana kadar toplam 720 ticari uçak üretmeyi hedefliyor. Nisan 2023 sonu itibarıyla A350 Ailesi, dünya çapında 54 müşteriden 928 kesin sipariş aldı. Airbus son olarak Filipin Hava Yolları (PAL) ile dokuz adet A350-1000 için anlaşma imzaladı. Lufthansa ise Mart ayında Airbus’a 15 adet A350 için sipariş verdi.
Airbus, 2024 yılında A330 modeli için aylık 4, 2025 sonunda A350 için de 9 adet üretim hedefliyor. A220 programına bakıldığında ise 2025’lere gelindiğinde önce aylık 9 ve ardından 14 uçak üretim hedefinin sürdüğü net biçimde görülüyor. A320 Ailesi programında ise şirket, 2024 yılı sonuna kadar aylık bazda toplam 65 uçak üretimi gerçekleştirmeyi hedefliyor. Airbus'un 2026'da ayda 75 uçak üretme planı da hız kazandı ki bunu yakın zamanda Tianjin'e ikinci bir montaj hattı ekleme kararıyla gösterdi.
KAYNAKLAR
Dünya Gazetesi
Bloomberg
Oksijen
