Deri, kürk ve ayakkabı sektöründe kazalar ne olabilir?
Ayakkabı ve giysi yapımında kullanılan deri ve kürk tabakalama işlemleri sırasında çeşitli kazalar yaşanabilir. Örneğin ıslak ve yağlı zeminler nedeniyle düşmelerden kaynaklanan kırıklar, çıkıklar, burkulmalar ve ezilmelere sıkça rastlanıyor. Bir başka örnek ise deri kırpılırken kullanılan keskin bıçaklar ise kesilmelere neden olmakta. Bunlara ek olarak derileri işlemek için kullanılan makinelerde amputasyona sebep olacak kazalar da yaşanıyor. Kürk yapımında kullanılan hayvan postlarının işlenmesi de istenmeyen kazalara sahne olabiliyor.
Karşılaşılan enfeksiyon hastalıkları
Tabakalama işleminde, hayvan postlarının üst derileri çıkarılıyor ve geri kalanı sektörde kullanılmak için deri haline getiriliyor. Bu işlem sırasında hayvan postlarında bulunan mikroorganizmalar nedeniyle enfeksiyon kapma olasılığı bulunuyor. Bu postların üzerinde oluşan mantarları engellemek için klorlanmış fenoller, özellikle pentaklorofenol denilen mantar önleyici maddeler kullanılıyor. Ancak bu maddeler de işçilerin sağlığını ciddi biçimde etkiliyor. Bunun yanı sıra tetanoz, şarbon, bruselloz gibi hastalıklar da işçilerin sağlığını tehdit ediyor.
Kimyasallar sağlığı tehdit ediyor
Bu işlemler sırasında kullanılan kimyasallar sebebiyle egzama ve deri iltihapları ile karşılaşılabilir. Örneğin ABD’de yapılan bir araştırma sonucunda içinde en çok egzama görülme oranının yüksek olduğu iş kolu deri tabakalama olarak belirlendi. Bunun yanı sıra kullanılan kimyasallar sebebiyle boğazda ve burunda iltihaplanmalar da görülüyor.
Deri, kürk ve ayakkabı sektöründe kullanılan ve kansere sebebiyet verdiği düşünülen krom tuzları, boyalar ve organik çözücülerin, İngiltere ve İtalya’daki araştırmalar sonucunda yumuşak doku sarkomu adı verilen kötü huylu tümöre neden olduğu belirtiliyor.
Ayakkabı sektöründe durum nasıl?
Ayakkabı imalatında kullanılan kimyasallar (temizleyici, yapıştırıcı ve çözücüler) kimi hastalıklara neden oluyor. Bunların arasında en tehlikeli olanı ise “benzen” adı verilen kimyasal maddedir. Trombositopeni (kandaki tombosit düşüklüğü) ve pansitopeniye (alyuvar düşüklüğü) neden olan benzen, ayakkabı imalatında çalışan işçilerde lösemi gibi ciddi sağlık problemleri yaratabiliyor. Prof. Dr. Muzaffer Aksoy tarafından yapılan çalışmalarda benzenle çalışan ayakkabı işçilerinde lösemiye yakalanma riskinin ayakkabı imalatında petrolle çalışan işçilere göre daha fazla olduğu saptanmıştır.
Neler yapılabilir?
● Benzinli yapıştırıcılar yerine petrollü yapıştırıcılar kullanılarak sağlık riskleri azaltılabilir.
● Kimyasal buharlarına karşı önlem olarak kimyasal buharı oluşabilen bölümler diğer çalışanların olduğu bölümlerden ayrılmalı ve uygun lokal havalandırma yöntemleri uygulanmalı.
● Kişisel koruyucu donanımlar uygun olarak seçilmeli, çalışanlara eldiven, fırça, ayakkabı vb. sağlanmalı.
● İş ekipmanlarının seçimine dikkat edilmeli, periyodik kontrol ve bakımlarına özen gösterilmelidir. Ayrıca güvenli kullanım için gereklilikler yerine getirilmeli.
● Tezgâh ve dikiş makineleri ve çevresi ergonomik olarak tasarlanmalı ve düzenlenmeli.
● Gürültü azaltıcı tedbirler alınmalı.
● Titreşimli makinelere maruz kalma süresini kısaltmak için çalışma saatleri çalışanlar arasında rotasyon olacak şekilde planlanmalı.
● Makineler kullanılırken yaralanmaları önlemek için çift el kumanda sistemleri kullanılmalı, makine vuruş oranları güvenli seviyede olmalı.
● Nakliye, yükleme ve boşaltma işlemleri esnasında forklift, asansör vb. kullanımına ilişkin kaza, arıza, devrilme, düşme vb. risklere karşı gerekli önlemler alınmalı.
● Mal ve hizmet alımında sağlık ve güvenlik kurallarına uygun standartlar belirlenmeli ve bu standartlara uygun hareket edilmelidir.
● Yangın riskine karşı statik elektrik için önlemler alınmalı, topraklanmalıdır. Kıvılcım çıkaran el aletleri kullanılmamalı, havalandırma aspiratör motorları kapalı tip olmalıdır.
● Islak ve nemli ortamda çalışma nedeniyle oluşabilecek riskleri önleyebilmek için zeminde su birikmesi önlenmeli, düzenli aralıklarla paspas yapılarak kurulama ve temizlik yapılmalıdır. Ayrıca tüm bölümler için hijyen kurallarına dikkat edilmelidir.
● Eğitim programları hazırlanarak çalışanların gerekli eğitimleri alması sağlanmalıdır.
● İş sağlığı gözetimi kapsamında çalışanların işe giriş ve periyodik muayeneleri yaptırılmalıdır.
● İşyerini doğrudan/dolaylı olarak ilgilendiren tüm mevzuatların takibi yapılmalıdır.
