Türkiye’de son yıllarda lojistikte yaşanan en önemli dönüşüm kuşkusuz demiryolu ve intermodal taşımacılığın hızla güç kazanması.
Küresel tedarik zincirlerinin yeniden şekillenmesi Türkiye’nin doğu–batı koridorundaki köprü rolü, lojistik sektörünü yeni bir evreye taşıyor. Bu dönüşüm yalnızca taşımacılık altyapısını değil; yük sigortası alışkanlıklarını, tedarik zinciri risk yönetimini ve lojistik planlamasını da köklü biçimde etkiliyor. Demiryolunda yeni oyuncular sahneye çıkıyor ve stratejik hatlar oluşuyor. Böylelikle Türkiye’de son yıllarda lojistikte yaşanan en önemli dönüşüm, demiryolu ve intermodal taşımacılığın hızla güç kazanması oluyor. Railport, Marmaray hattı, BTK demiryolundaki akış, bu yükselişin sigorta ve lojistik ile kesişiminin sac ayakları oluyor.
“Railport” Kapıdan kapıya intermodalin yeni merkezi: Gebze’de konumlanan Railport terminali, liman–demiryolu entegrasyonu açısından Türkiye’de örnek bir model haline geliyor. Avrupa’ya açılan demiryolu koridorlarıyla bağlantı kuran bu merkez sayesinde, karayolu bağımlılığı azalıyor, operasyonel verimlilik sağlanıyor, gümrük geçişleri hızlanıyor. Railport’un sunduğu intermodal altyapı, ihracatçı ve ithalatçılar için daha güvenli ve izlenebilir bir taşımacılık zinciri anlamına geliyor.
Marmaray koridoru: Asya–Avrupa arasında durmadan geçişi mümkün kılıyor. Marmaray demiryolu tüneli, yük trenleri için kesintisiz bir Avrupa–Asya entegrasyonu sağlayarak Türkiye’yi bölgesel lojistik ağların merkezine taşıyor. Orta Koridor'un güçlenmesiyle birlikte, konteyner akışının İstanbul üzerinden kesintisiz batıya taşınabilmesi tedarik zinciri maliyetlerini önemli ölçüde düşürüyor.
BTK Demiryolu (Bakü–Tiflis–Kars): Orta koridorun omurgası denebilecek BTK Demiryolu hattı, Çin–Kazakistan–Hazar geçişiyle Türkiye üzerinden Avrupa’ya uzanan en hızlı rota haline geliyor. Kuzey Koridor’un jeopolitik riskleri nedeniyle daha kırılgan hale gelmesi, Orta Koridor’u ve Türkiye’nin transit taşımacılıktaki rolünü güçlendirdi. Bu hat üzerinden akışın artması, Türkiye’nin lojistik üs olma iddiasını kuvvetlendiriyor. Aynı zamanda transit yük hacmini büyütüyor ve intermodal taşımada yeni kombinasyonlara alan açıyor.
Intermodal taşımacılık ve risk profili
Demiryolu taşımacılığı; daha düşük kaza oranı, daha az operasyonel kesinti ve çevresel sürdürülebilirlik gibi avantajlar sunarken, risk profilini tamamen ortadan kaldırmıyor. Aksine, intermodal yapı risk yönetimini daha katmanlı hale getiriyor. Başlıca risk noktaları arasında, aktarma süreçlerinde ekipman hasarları, konteyner elleçleme hataları ve istasyon, liman, terminal koordinasyonundaki aksaklıklar geliyor. Gecikme ve operasyonel durmalar ve sınır geçişlerinde belge ve uyumluluk sorunları yaşanabiliyor. Bu nedenle intermodal taşımacılığın yükselişi, yük sigortasına dair farkındalığı artırmayı zorunlu kılıyor.
Bu halde yük sigortası bir opsiyon olmanın ötesine geçiyor ve yeni dönemin lojistik güvencesi oluyor. Türkiye’de hâlâ birçok işletme yük sigortasını yalnızca ihracatçı ile ithalatçı ilişkisi bağlamında düşünse de demiryolu ve intermodal taşımacılıkta taşınan malların değerleri artıyor. İlaveten transit süreleri uzuyor, farklı taşıma modlarıyla daha fazla ara işlem görüyor. Bu da yük sigortasını, tedarik zincirinin kırılgan noktalarına karşı kritik bir koruma haline getiriyor.
Alanda öne çıkan sigorta türlerine bakıldığında ise karşımıza aşağıdaki liste çıkıyor.
Kargo sigortası: Malın taşıma sürecinde karşılaşabileceği hasar, hırsızlık, kayıp risklerini kapsıyor.
Sorumluluk sigortaları: Taşıyıcının faaliyetlerinden kaynaklanan riskleri güvence altına alıyor.
Nakliyat emtea sigortası (All Risks): Özellikle intermodal hatlarda en geniş kapsamlı korumayı sağlıyor. Intermodal taşımacılıkta “all risks” poliçeleri, aktarma noktalarındaki risklere karşı en yaygın ve gerekli çözüm olarak öne çıkıyor.
Yeni lojistik modelin zorunlu ayağı
Türkiye’nin lojistik dönüşümü sadece hat ve terminallerle sınırlı değil, aynı zamanda şirketlerin risk yönetimi kültüründe de yenilenme gerektiriyor. Şirketler açısından yeni öncelikler söz konusu. Nedir bunlar? Kabaca şöyle özetlenebilir:
- BTK, Marmaray, Balkan hatları gibi rota bazlı risk analizleri yapmak.
- Intermodal operasyonlarda sigorta kesintisizliğini sağlamak böylelikle riskleri kapatmak.
- Gecikme ve duruş risklerini modellemek.
- Dijital izlenebilirlik kullanarak kayıp ve hasarı erken tespit etmek.
- Sözleşmelerde multimodal sorumlulukların netleştirilmesi.
Bu yaklaşımlar ve düzenlemeler sadece mali kayıpları azaltmakla kalmıyor, rekabet gücünü de artırıyor. Türkiye lojistiğinde yeni dönemi anlamak ve güvence altına almak hedefine ilerlemek için demiryolu ve intermodal taşımacılığın yükselişini doğru okumak şart. Türkiye’yi bölgesel lojistik ağların merkez ülkesi haline getiren bu akışa bakıldığında, Railport’un intermodal kapasitesinin, Marmaray’ın Asya–Avrupa geçişindeki stratejik rolünün ve BTK hattının Orta Koridor’u güçlendirmesinin önümüzdeki yıllarda taşımacılık dinamiklerini daha da hızlandıracağını biliyoruz.
Bu hızlı dönüşümün doğal bir sonucu olarak da yük sigortası, tedarik zinciri esnekliği ve lojistik risk yönetimi artık işletmeler için lüks değil zorunluluk olarak karşımıza çıkıyor. Doğru planlama ve koruma stratejileri ile Türkiye’nin yeni lojistik döneminden maksimum fayda sağlamak mümkün.
