Savaş ne zaman ve nasıl başladı?
Savaşın küresel piyasaları etkilemesinden önce neden ve nasıl çıktığını biraz konuşmak gerekiyor. Bu savaşın sebebi elbette iki üç senede gerçekleşen olaylar değil. Arkada koskoca bir tarihi süreç var. Olayların nasıl kızıştığını inceleyelim.
Euromaidan hareketinin bir parçası olarak haftalarca süren protestoların ardından, Rusya yanlısı Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç ve Ukrayna parlamento muhalefetinin liderleri 21 Şubat 2014’te erken seçim çağrısında bulundu. 22 Şubat’ta ise Yanukoviç, cumhurbaşkanı olarak yetkilerini elinden alan bir görevden alma oymalası öncesinde Kiev’i terk etti ve Ukrayna’nın Rusça konuşulan bölgelerinin liderleri, Yanukoviç’e olan bağlılıklarını devam ettireceklerini belirttiler. Ülkede çıkan kargaşadan yararlanan Rusya Kırım’ı ilhak etti ve Nisan 2014’te Donetsk ve Lugansk Halk Cumhuriyetlerinin Rusya destekli özerk devletlerinin kurulmasıyla Donbass Savaşı başlamış oldu.
2022’de ne oldu?
14 Eylül 2020'de Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Ukrayna'nın "NATO'ya üyelik amacıyla, NATO ile ayırt edici ortaklığın geliştirilmesini” sağlayacak yeni Ulusal Güvenlik Stratejisini onayladı. 24 Mart 2021’e gelindiğinde ise Zelenski, “geçici olarak işgal edilen Kırım Özerk Cumhuriyeti topraklarının ve Sivastopol şehrinin işgalden arındırılması ve yeniden bütünleştirilmesi stratejisini onaylayan bir kararname imzaladı. Rusların ve Ukraynalıların tek halk olduğunu her zaman savunan Putin ise ülkesinin yanı başında NATO’ya yakın ya da NATO ülkesi istemediği için Ukrayna’yı işgal etme hazırlığına girdi.
Emtia fiyatları ne durumda?
Bildiğiniz üzere dünyanın en büyük fosil yakıt üreticisi ve ihracatçılarından biri Rusya Federasyonu. Rusya’nın başlattığı savaş sebebiyle doğalgaz ve petrol fiyatlarında tüm dünyada çok ciddi bir yükseliş var. Kuzey Denizi’nden çıkan brent petrolün fiyatı 7 Mart’ta 139 dolara çıkarak 14 yılın en yüksek seviyesine ulaşmıştı. ABD tipi ham petrol ise 130 dolar seviyelerini görmüştü.
Avrupa’da ise ülkeler enerji fiyatlarında artışlara karşı daha farklı önlemler aldı. Örneğin Avrupa’daki en yüksek akaryakıt vergisine sahip olan İsveç, 14 Mart’ta akaryakıttan alınan vergilerin geçici olarak litre başına 0,13 euro azalttığını açıklamıştı. Hollanda’da kurşunsuz benzinde litre başına 17 cent, dizelde ise litre başına 11 cent vergi indirimine gidilmişti.
Gıda krizi olacak mı?
Dünyada yaşanan enflasyondan elbette gıda sektörü de etkilendi. Savaşın ilk başladığı günlerde Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres’in Rusya - Ukrayna savaşının etkilerinin bölgeyle sınırlı kalmayacağını ve savaşın küresel gıda sistemini erittiğini söylemişti. “Dünyanın ekmek sepeti” olarak anılan Rusya ve Ukrayna, küresel çapta buğdayın yaklaşık yüzde 30’unu, mısırın da yüzde 80’ini karşılıyor. Bu hususta özellikle Mısır, Lübnan, Pakistan, İran ve Etiyopya gibi ihtiyaçlarını karşılayacak kadar buğday, arpa, mısır gibi tahılları üretmeyen ülkeler risk altında. Ülkemiz ise Rusya’dan en fazla buğday ithal eden ülke konumunda. Her ne kadar şu an ekmek krizi yaşamasak da gıdadaki zam krizi el yakıyor.
Küresel şirketler Rusya’dan çekildi
Küresel enerji şirketleri Rus pazarından birer birer çekildi. ABD ve Avrupa ülkeleri Rusya’ya daha önceden Kırım Savaşı yaşanırken de aynı yaptırımları uygulamıştı ancak bu yaptırımlardan enerji sektörü etkilenmemişti. Fakat alınan aksiyonlara göre BP, Rus petron Rosneft ile ortaklığına son verdi. Shell Rusya’dan çekildi. Salym ve Gyudan hisseleri elden çıkararak Rusya’dan çekildi.. Onları Norveç petrol ve doğalgaz şirketi Equinor ile Amerikan ExxonMobil izledi. İtalyan ENİ şirketi de Rusya’yı Türkiye’ye bağlayan Mavi Akım boru hattındaki yüzde 50 hissesini satışa çıkardığını açıkladı.
Kaynak
https://www.indyturk.com
https://www.dunya.com/kose-yazisi/ukrayna-savasinin-kuresel-ekonomiye-etkisi/650640
