Arazi toplulaştırması nedir?
Farklı nedenlerden dolayı ekonomik anlamda tarımsal faaliyetlerin sürdürülemediği şekilde parçalanan, dağılan, parseli bozuk şekillerde olan arazilerin; devlet eliyle ya da sahiplerinin talepleri üzerine tarım yapılabilmesi için şekillendirilmesi ve düzenlenmesi uygulamasına arazi toplulaştırma deniyor. Burada modern tarım işletmeciliği esasları göz önüne alınarak tarım yapılabilmesi önemli bir husus. Tarım yapılan arazilerin sayısının çoğaltılması adına ise oldukça faydalı bir uygulama olarak ön plana çıkıyor.
Araziler neden ve nasıl parçalanır?
Arazilerin parçalanması çeşitli sebepler sonucunda oluşuyor. Bu sebepler ise aşağıdaki şekillerde ortaya çıkıyor:
● İntikal ya da miras yoluyla parçalanma
● Hisseli arazilerde bölünerek yapılan satışları
● Tarım arazilerinden geçen çeşitli kamu yatırımları
● Sermaye ve işgücü yetersizliğinden ve ekonomik sebeplerden dolayı kısmi kiracılık ve ortakçılık
● Doğal afetler
Arazi toplulaştırma uygulaması nasıl yapılır?
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın son yayınladığı Arazi Toplulaştırılması ve Tarla İçi Geliştirme Hizmetleri Uygulama Yönetmeliğinde Değişik Yapılmasına Dair Yönetmelik’te bulunan isteğe bağlı toplulaştırma, “proje alanı içerisinde sayıca ve sahip oldukları arazilerin alansal olarak yüzde 50’den fazlasına malik bulunan arazi sahiplerinin veya kanuni mirasçılarının yazılı muvafakati ile yapılır” maddesine göre “artık araziler” sahiplerinin doğrultusunda toplulaştırılabiliyor.
Arazi toplulaştırma uygulamasının hayata geçirilmesi için, öncelikle toplulaştırma taleplerinin alınması, toplulaştırma yapılacak alan üzerinde kanunen yüzde ellisinden fazlasına sahip olan kişilerin onayının alınması şartı eklenmiş. Aynı onay şartı, arazi sahiplerinin kanuni mirasçıları için de zorunlu kılınmış. Arazi toplulaştırma taleplerinin diğer şartları ise şu şekilde sıralanıyor:
● Arazi atıl bile olsa üzerinde üretimin devam ettiği durumlarda; talebin gecikmesini önlemek için üç yılı geçmemek şartıyla, yapılması planlanan bitkisel üretimin türü, çeşidi, kaplayacağı alan ve arazi sahiplerinin de katılımıyla DSİ veya proje idaresince kararlaştırılacak.
● Arazi projesinin uygulama çalışmalarına başlangıç tarihi en az 30 gün önce DSİ veya toplulaştırma projesini yürüten idarenin internet sitesinde; köy konağı, muhtarlık binası, köy camisi ve ilan tahtalarında duyurulacak.
● Arazi üzerinde tapuda görünen kanal, yol ve mera gibi kamunun ortak kullanımına ayrılmış ve sahibi belli olmayan alanlarda zarar, ziyan ve gelir kaybı oluşması durumunda ise ödemesi yapılmayacak.
Arazi toplulaştırması nasıl yapılır?
İlk olarak uygulamanın yapılacağı alan belirleniyor ya da bundan sonrası için uygulama için özel bir talep geliyor. Sonrasında araziyle ilgili etüt raporları hazırlanıyor ve bakanlığa sunuluyor. Gerekli Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile izin alındıktan sonra alanda bulunan sabit mülkler belirleniyor. Bu mülkiyetlerin durumları tespit ediliyor, tapulara şerh düşülüyor, arazinin kullanım şeklinde bloklara ayrılıyor ve son olarak da gerekli planlamalar yapılıyor. Üreticilerle görüşmeler yapıldıktan sonra arazi için talepler alınıyor ve ardından üreticiler arasında parselizasyon işlemi uygulanıyor. Arazi teslimlerinin yapılmasının ardından, duruma itiraz eden kimse de yoksa direkt olarak arsa sahiplerinin tapuları düzenleniyor.
Arazi toplulaştırma uygulaması hakkında en çok merak edilenler
● Arazilerin tapusu hemen alınabiliyor mu?
Evet, sürecin sonunda hızlı şekilde tapular sahiplerine teslim ediliyor. Kadastro Müdürlüğü’nde tapu sicillerinin bir örneğiyle işlem yapılıyor. Kadastro Müdürlükleri verilerin güncellenmesini bitirdikten sonra tapu kayıtlarıyla kontrol işleminin ardından, bilgilerde herhangi bir uyuşmazlık bulunmazsa tapular sahiplerine teslim ediliyor.
● Arazi derecelendirmesi nasıl yapılıyor?
Toplulaştırılması planlanan ya da başvurulan arazinin toprak özellikleri, verimliliği, konuma etkili şekilde hesaplanan arazinin kapladığı alan ve arazinin kullanılabilir kısmının büyüklüğü tespit ediliyor. Araziler çoğunlukla tarım arazi oluyor. Bu arazilere inceleme sonucunda derecelendirme puanları veriliyor. Bu aşamada hak kayıplarının engellenmesi için oldukça titiz bir çalışma yürütülüyor.
● Arazi toplulaştırması taşınmaz yatırımlara etki eder mi?
Bu uygulamanın yatırıma etki edip etmediğini öğrenmek için kapitalizasyon değerinin kontrol edilmesi gerekiyor. Taşınmazdan elde edilen yıllık net gelir ve gerçek satış değeri arasındaki oran, bu konuda en net şekilde bilgi verecektir. Taşınmazdan elde edilen gelir, tüm masraflar çıktıktan sonra satış fiyatı ile karşılaştırılıp sonrasında toplulaştırma etkisi hesaplanıyor.
Kaynaklar
● Tarım ve Orman Bakanlığı
● Resmi Gazete, (1984), Sulama Alanlarında Arazi Düzenlemesine Dair Tarım Reformu Kanunu, 4626/18592.
● Resmi Gazete, (2007), Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, 5578/26429.
● Resmi Gazete, (2019), Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün Teşkilat Ve Görevleri Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Ve Gıda, tarım Ve Hayvancılık Bakanlığının Teşkilat Ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 30405
● Resmi Gazete, Arazi Toplulaştırılması ve Tarla İçi Geliştirme Hizmetleri Uygulama Yönetmeliğinde Değişik Yapılmasına Dair Yönetmelik (2021), 31379
