Dünyanın değişen ve zorlaşan iklim koşulları, mevsimsel dengeleri altüst ediyor. Yaz mevsimi artık sadece sıcak hava ve kuraklıkla değil yerel ama şiddetli yağışlar, ani seller ve dolu gibi ekstrem hava olaylarıyla da anılıyor. Özellikle tarımsal üretim bölgelerinde ve altyapısı yeterince güçlü olmayan alanlarda bu yağışlar, ciddi maddi kayıplara yol açabiliyor. Yoğun yaz yağışlarına karşı ne kadar hazırız? Tarım alanlarından sanayi tesislerine kadar hangi sigorta ürünleri devreye alınmalı?
Tarım sektörünün korkulu rüyası yağış ve sel
Tarım, doğa koşullarına en bağımlı sektörlerin başında geliyor. Yaz aylarında görülen aniden bastıran şiddetli yağışlar, özellikle meyve ve sebzelerde çürüme, tarlalarda su baskını nedeniyle ürün kaybı, seralarda fiziksel hasar, toprak erozyonu ve verim düşüşü gibi ciddi zararlar oluşturabiliyor.
Bu noktada TARSİM önemli bir güvence kaynağı oluyor. Türkiye’de Tarım Sigortaları Havuzu (TARSİM), bu tür afetlere karşı üreticilere kapsamlı teminatlar sunuyor. TARSİM kapsamında yoğun yaz yağışları sonrası oluşabilecek risklere karşı alınabilecek teminatlar:
- Bitkisel ürün sigortası: Dolu, aşırı yağış ve sel kaynaklı ürün kayıplarını karşılıyor.
- Seralar için sigorta: Sel, su baskını ve yapısal zararlar, bu sigortayla güvence altına alınabiliyor.
- Tarım alet ve makine sigortası: Yağıştan zarar gören traktör, sulama sistemleri gibi ekipmanlar için öneriliyor.
Tarım sigortası yaptırılırken teminat süresi ve coğrafi riskler göz önünde bulundurularak poliçeler özelleştirilmeli. Ayrıca poliçelere çürüme ya da hasat gecikmesi gibi dolaylı zararlar da dahil edilmeli.
Türkiye'de kullanılan tarım sigortaları
Ülkemizde tarım sigortası sistemi, Tarım Sigortaları Havuzu (TARSİM) ile yürütülüyor. Bu sistem, devlet destekli bir yapı ve çiftçilerin doğal afetler, hastalıklar, zararlılar ve benzeri riskler nedeniyle uğrayabilecekleri tarımsal kayıpları telafi etmeye yönelik.
Türkiye'de uygulanan başlıca tarım sigortası türleri şöyle sıralanabilir:
Bitkisel ürün sigortası: Dolu, don, fırtına, hortum, yangın, sel-su baskını, heyelan gibi doğal afetlere karşı ürünler üzerinde koruma sağlar. Meyve, sebze, tahıl, yem bitkileri ve daha fazlası için bu sigorta poliçesi uygulanabilir.
Sera sigortası: Seralar üzerindeki dolu, fırtına, hortum, yangın gibi riskleri teminat altına alır. Aynı zamanda sera içindeki ürünleri de kapsayabilir.
Hayvan hayat sigortası: Büyükbaş ve küçükbaş hayvanlar için yapılır. Hayvan hastalıkları, kaza, yangın, doğal afet sonucu ölüm veya mecburi kesim durumlarını çerçevesine alır.
Su ürünleri sigortası: Balık çiftliklerinde yetiştirilen balıklar için uygulanır. Salgın hastalık, zehirlenme, fırtına, sel ve de kirlenme gibi durumları kapsar.
Arıcılık (arı kovanı) sigortası: Kovanların yangın, fırtına, sel gibi risklere karşı teminat altına alınmasını sağlar.
Kümes hayvanları sigortası: Tavuk, hindi gibi kümes hayvanlarını hastalık, yangın, doğal afet gibi durumlara karşı sigortalar.
TARSİM poliçelerinde devlet priminin belirli bir kısmını karşılıyor. Bu oran bitkisel ürünlerde yüzde 50, hayvancılıkta ise yüzde 50-70 civarında. Tarım ve Orman Bakanlığı bilgilerine göre dolu paketi gibi bitkisel ürün sigortalarında, sigorta primi devlet tarafından yüzde 50 oranında karşılanıyor. Ek don risklerinde bu oran meyve ürünlerinde yüzde 66,7’ye çıkıyor. Yine hayvan hayat sigortalarında (büyükbaş, küçükbaş, kümes hayvanları gibi) poliçede yer alan primin yüzde 50’si devlet desteğiyle karşılanıyor.
Poliçeler özel sigorta şirketleri tarafından düzenleniyor ancak TARSİM güvencesi altında oluyor. Çiftçiler kredi kullanımı durumlarında, Ziraat Bankası veya Tarım Kredi Kooperatifleri’nden tarımsal kredi alırken ürün sigortası (TARSİM poliçesi) yaptırmaları zorunlu hale getirilebilir. Adana Çiftçiler Birliği’ne göre bu uygulama tarımsal kredilerin teminatlarından biri olarak isteniyor.
Sanayi, depolama ve ticari binalarda önlemler
Yoğun yaz yağışları sadece kırsal bölgeleri değil, şehir merkezlerini ve sanayi tesislerini de etkiliyor. Giderek daha sık rastlanan "kent selleri", altyapının kaldıramadığı su baskınları nedeniyle ciddi hasarlara neden oluyor.
Peki neler yapılabilir, nasıl koruma sağlanabilir? Sigorta poliçelerinde bazı düzenlemeler yaparak paketleri daha kapsamlı hale getirmek mümkün.
Yangın sigortası ek teminatlarıyla genişletilmeli: Standart yangın poliçeleri genellikle sel ve su baskınlarını kapsamıyor. Ancak poliçeye "Sel ve Su Baskını Ek Teminatı" konursa bu riske karşı güvence poliçeye dahil edilmiş olur. Hem bina hem de içindeki makine, demirbaş ve stoklar bu kapsama alınabilir.
İş durması (kâr kaybı) sigortası: Bir sel olayı sonrası üretim durursa ya da hizmet verilemez hale gelinirse gelir kaybı oluşuyor. Bu da kaybı karşılayan en etkili poliçe.
Tesisat ve altyapı sigortası: Yoğun su birikmesi nedeniyle, elektrik panolarının, jeneratörlerin, zemin altı tesisatlarının zarar görmesine neden olur. Bu gibi ekipmanlar için makine kırılması veya elektronik cihaz sigortaları önerilir.
