Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND); Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın UNET Otomasyon Sistemi ve Türkiye İstatistik Kurumu'nun verileri üzerinden derlediği Uluslararası Yük Taşıma İstatistikleri Raporu’nu paylaştı. Raporda, Türkiye’nin uluslararası yük taşıma sayılarında düşüş yaşandığı, yabancı araçların sefer sayısında da artış olduğu dikkat çekiyor.
Son dönemlerde gözler deniz yolu üzerinden gerçekleştirilen taşımalarda yaşanan krizlerde olsa da karayolu lojistiği de Türkiye açısından son derece önemli. UND’nin Uluslararası Yük Taşıma İstatistikleri Raporu, Türkiye’den karayoluyla gerçekleştirilen ihracat taşıma sayıları konusunda önemli veriler ortaya koyuyor, bir yandan da nakliyecilerin taleplerine bir pencere açıyor. Rapora göre Türkiye’den karayoluyla gerçekleştirilen ihracat taşıma sayıları Ocak-Aralık 2023 döneminde yıllık bazda yüzde iki oranında azaldı ve 2 milyon 26 bin 508 sefer olarak kayda geçti. 1 milyon 442 bin 375 sefer yapan Türk nakliyecilerin taşıma sayıları ise yüzde altı oranında azaldı. Öte yandan yabancı araçların taşıma oranı ise aynı dönemde yüzde sekiz oranında arttı. Bu da Türk nakliyeciler açısından uluslararası taşımalarda önemli bir problem.
İhracatta Bulgaristan ithalatta İran başı çekiyor
Yabancı araçlar tarafından gerçekleştirilen ihracat taşımalarının detaylarına bakıldığında yabancı araçların pazar payını en fazla artırdığı bölge BDT ve Orta Asya oldu. Rapor hazırlanırken bölgesel taşımalar bazında henüz aralık ayı sonuçları açıklanmadığından 11 aylık verilere yer verildiğini hatırlatmakta fayda var. Bu notla beraber bakıldığında rapor kapsamında, Ocak-Kasım 2023 döneminde BDT ve Orta Asya ülkelerine 34 bin 416 ihracat seferi kaydedilmesi önemli.
Ülkelerin dağılımında ise komşu Bulgaristan zirvede. İhracatta yüzde 13'lük payla Bulgaristan başı çekerken, yüzde 10’luk payla Romanya ve Gürcistan, yüzde sekizlik payla İran araçları ardı sıra geliyor. Bu dönemde Türk araçlarının gerçekleştirdiği taşımalar yıllık bazda yüzde beşlik artış, yabancı araçlar ise yüzde 24'lük artış göstermiş.
Ocak-Kasım 2023'te Türk araçlarının ihracat taşımalarından aldığı pay yüzde 71'e gerilerken, yabancı araçlar payını yüzde 29'a çıkardı. Orta Doğu ülkelerine 706 bin 179 ihracat seferi yapıldı ve Türkiye’den Orta Doğu ülkelerine gerçekleştirilen karayolu ihracat taşıma sayılarında Türk araçlarının taşımaları yıllık bazda yüzde 12 oranında azaldı. Yabancı araçların seferlerinde ise yüzde 10 oranında azalma görüldü. Ocak-Kasım 2023 döneminde Avrupa ülkelerine 801 bin 540 ihracat seferi yapılırken, Avrupa’ya yönelik taşımalarda hem Türk hem de yabancı araçların sefer sayılarında yüzde bir oranında azalma yaşadı.
2023'te yapılan ithalat taşımalarında ise Türk araçlarının sefer sayıları yüzde yedi oranında artış gösterirken yabancı araçlar ise ithalatta taşıma sayılarını yüzde 16 oranında artırdı. Türkiye’nin ithalat taşımaları 2022’ye göre yüzde 10 oranında artış gösterdi. 2022 yılında toplamda 994 bin 391 ithalat taşıması kayda geçerken, 2023’te yabancı araçlar tarafından gerçekleştirilen ithalat taşımalarına bakıldığında yüzde 24 payla İran, yüzde 13 payla Bulgaristan, yüzde 9 pay ile Ukrayna plakalı araçlar listenin başında yer aldı.
Neden böyle oldu?
Türkiye’nin dış ticaret taşımalarında kan kaybetmesinin önemli nedenlerinden biri olarak elbette artan maliyetler ilk neden olarak gösteriliyor. Yüksek enflasyon nedeniyle işletme maliyetleri artan nakliyeciler, fiyatta rekabet gücünün önemli oranda kan kaybettiğini söylüyor. 6 Şubat 2023’te yaşanan Kahramanmaraş merkezli iki büyük depremin de bölgedeki firmaların dış ticaret taşımalarında önemli bir payı bulunması nedeniyle yerli nakliyeciyi etkilediği görülüyor.
Yine Türk nakliyecilerin yurt dışı seferlerinde yaşadığı vize sorunu da doğal olarak taşımaları sekteye uğrattı. Dış gümrük geçişlerinde yaşanan beklemeler, yerli nakliyecinin yaşadığı problemler arasında yer alıyor. Tüm bu gelişmeler, özellikle komşu ülkelerden gelen TIR’ların Türkiye’nin dış ticaret taşımalarından aldığı payı artırmasına imkan verdi.
Aslında sorunlar net olarak ortada duruyor. Bu noktada, TİO çalıştayı, UTİKAD Lojistik Sektör Raporu, E-Ticaret Lojistiğinin Mevcut Durumu Analiz Raporu’nu düzenleyen ve UTİKAD TV üzerine çalışmalara başlayan UTİKAD’ın yetkililerden talepleri şöyle:
- Türkiye üzerinden geçen transit taşımacılığının geliştirilmesi,
- Karayolu taşımacılığında şoförler için vize alım süreçlerinin iyileştirilmesi ve geçiş belgesi kotalarının artırılması,
- Ara eleman ve sürücü eksikliğinin giderilmesi,
- Demir yolu yük taşımacılığına yönelik altyapı yatırımlarının artırılması,
- Deniz yolundan gerçekleştirilen konteyner taşımacılığında rekabetin canlandırılması.
KAYNAKLAR
UTİKAD
Ekonomi Gazetesi
