Dünya küresel ısınmanın etkileri ile ciddi bir sınav veriyor. Özellikle son on yılda, Türkiye’nin de bulunduğu kuzey yarım kürede yaz aylarında gözle görülür bir sıcaklık artışı yaşanıyor. Bu artış nedeniyle doğal ekosistemler, insan sağlığı ve ekonomik faaliyetler ciddi anlamda etki altında kalıyor. Özellikle tarım alanları yaz aylarında çok daha fazla risk altında. Elbette bu riskleri sadece hava sıcaklıklarının artışıyla sınırlamak da doğru bir yaklaşım olmaz. Nedenlerin tespiti ve sonrasında alınacak önlemlerle tarım arazilerinde güvenliği sağlamak elbette mümkün.
Yangın riskini artıran nedenler
Tarım arazilerinde yangın riskinin artmasının birkaç temel nedeni bulunuyor. Bu nedenler, mevsimsel değişiklikler, tarımsal faaliyetler ve çevresel koşullarla çerçevelenebilir. Yaz döneminde bu risklerin daha da artmasının nedenleri ise şöyle detaylandırılabilir:
Sıcak ve kurak hava şartları: Yaz aylarında yükselen sıcaklık, bitki örtüsünün ve toprağın kurumasına neden olarak yangın riskini artırıyor. Bazı bölgelerde nem oranının düşmesi de bitki örtüsünün daha kolay tutuşmasına yol açıyor.
Kuru bitki örtüsünün varlığı: Yaz aylarında kuruyan yapraklar, dallar ve diğer bitki kalıntıları yangın için elverişli bir ortam sağlıyor. İlaveten hasat sonrası tarlalarda kalan kuru otlar ve anızlar yangın riski oluşturuyor. Anında tutuşan ve alevleri hızla yayan bu bitki örtüsü son derece ciddi bir risk kalemi.
Tarımsal faaliyetlerdeki riskler: Hasat döneminde kullanılan biçerdöver gibi makineler, çalıştığı sırada kıvılcım çıkarabiliyor ve bu da yangına neden olabiliyor. Tarımda kullanılan yakıtlar ve kimyasallar da yaz aylarında yüksek sıcaklıklardan dolayı daha tehlikeli bir hale geliyor.
İnsan hatası faktörü: Yangın söz konusu olduğunda temel risklerden biri de insan hatası. Tarım arazilerinde kontrolsüz anız yakma veya kamp ya da piknik gibi artan insan faaliyetleri de yangına sebep olabiliyor. Yine dikkatsizce yerlere atılan sigara izmaritleri kuru bitki örtüsünü tutuşturabiliyor.
Güçlü ve kuru esen rüzgarlar: Yaz aylarında rüzgarlar genellikle daha kuru ve sıcak esiyor. Bu özellikteki rüzgarlar, yangının hızla yayılmasına neden olabiliyor.
Elektrik hatlarından kaynaklanan riskler: Tarım arazileri üzerinden geçen elektrik hatları, özellikle sıcak ve kuru hava koşullarında, kıvılcım çıkararak yangına neden olabiliyor. Fırtına veya güçlü rüzgarlar elektrik hatlarının düşmesine ve bu sırada oluşabilen kıvılcımlar yangına yol açabiliyor.
Tarım arazilerinde alınabilecek önlemler
Yangınların nedenleri baz alındığında, tarım arazilerinde yangın güvenliğini sağlamak amacıyla alınabilecek bazı temel önlemler şöyle sıralanabilir:
Arazinin temizliği ve düzenlenmesi: Anız yakmanın özellikle yaz aylarında yasaklanması ve bu konuda çiftçilerin bilinçlendirilmesi gerekiyor. Tarım arazilerinde bitki artıklarının düzenli olarak temizlenmesi, tarlaların etrafında yangın koruma şeritleri oluşturulması olası bir yangının yayılmasını engelleyebilir.
Ekipman ve makine kullanımı: Tarım makineleri ve ekipmanlarının düzenli bakımının yapılması hafife alınmamalı. Kıvılcım çıkarabilme olasılığı olan makineler özellikle kontrol edilmeli. Yangına dayanıklı malzemelerden yapılmış ekipman ve makineler kullanılmalı.
Su kaynakları ve söndürme ekipmanları: Tarım arazilerinde yangın durumunda kullanılmak üzere hem yeterli miktarda hem de dolu halde su deposu olması önemli bir husus. Yangın söndürme tüpleri ve yangına karşı kullanılacak diğer söndürme cihazları, arazide ulaşılabilir yerlerde olmalı. Bu cihazların kullanımı hakkında çiftçiler eğitilmeli.
Eğitim ve farkındalık: Yine çiftçiler ve tarım işçileri yangın güvenliği konusunda düzenli olarak eğitilmeli. Yangın çıkma olasılığı, yangın anında yapılması gerekenler ve yangın söndürme teknikleri hakkında bilgi verilmeli. Öte yandan her tarım işletmesi için de bir yangın acil durum planı hazırlanmalı. Planlar ihtiyaçlar doğrultusunda gerekiyorsa revize edilmeli.
Doğal önlemler: Yangına yola açabilen rüzgarın yönünü ve hızını kontrol edebilmek amacıyla ağaçlar ve diğer doğal bariyerler kullanılabilir. Yangına dayanıklı bitkilerle oluşturulmuş yeşil alanlar da yangının yayılmasını engelleyebilir.
Devlet desteği: Tarım yangınlarına karşı alınacak önlemler için devlet desteği ve teşvik programlarına başvurulabilir. Bu desteklerden yararlanarak yangınlara karşı alınacak güvenlik önlemlerinin maliyetlerini azaltmak mümkün. Yangın güvenliği hakkında daha detaylı bilgi ve destek almak amacıyla yerel tarım müdürlükleri ve yangınla mücadele ekiplerinden bilgi alınabilir.
Tarım arazilerinde yangın güvenliği, hem can hem de mal güvenliği açısından büyük önem taşıyor. Doğru önlemler alınarak yangın riski minimize edilebilir ve olası yangınların etkileri azaltılabilir. Bu önlemlerin, sadece çiftçilerin değil aynı zamanda toplumsal ve çevresel sağlığın korunmasına da katkı sağlayacağı unutulmamalı!
