2015 yılında Polonya ve Hırvatistan'ın öncülüğünde kurulan Üç Deniz Girişimi (Three Seas Initiative), Baltık Denizi, Adriyatik Denizi ve Karadeniz arasında uzanan kuzey-güney eksenindeki 12 Orta ve Doğu Avrupa ülkesini kapsayan stratejik bir iş birliği platformu. Türkiye’nin de aktif üyesi olduğu bu özel inisiyatif, bölgenin altyapı ve enerji eksikliklerini gidererek alandaki ekonomik entegrasyonu derinleştirmeyi hedefliyor.
Girişimin üyeleri; Polonya, Hırvatistan, Çekya, Slovakya, Slovenya, Macaristan, Estonya, Letonya, Litvanya, Bulgaristan, Romanya ve Türkiye. Bu ülkeler malum üç denizin oluşturduğu geniş bir coğrafyada yer alıyor ve birbirleriyle kuzey-güney doğrultusunda bağlanıyor. Özellikle Türkiye’nin Karadeniz kıyısındaki konumu, girişime enerji ve ulaştırma alanında kritik katkılar sağlıyor. Bu da bölgesel entegrasyonda köprü işlevi gördüğü anlamına geliyor.
Girişimin önemli amaçları söz konusu
Bölgedeki karayolu, demiryolu, denizyolu ulaşımı ve enerji altyapılarının modernizasyonu ve entegrasyonu, girişimin temel amaçlarından biri. Bu kapsamda, taşımacılık koridorlarının geliştirilmesi, lojistik merkezlerin kurulması ve enerji şebekelerinin birbirine bağlanması için projeler hayata geçiriliyor.
Bölge ülkelerinin enerji kaynaklarına bağımlılığını azaltmak ve enerji arzının çeşitlendirilmesini sağlamak için doğalgaz boru hatları, elektrik şebekeleri ve yenilenebilir enerji projeleri üzerinde çeşitli iş birlikleri yapılıyor. Türkiye, özellikle TANAP ve Trans-Adriyatik Boru Hattı (TAP) gibi büyük enerji projeleriyle girişime önemli katkılar sağlıyor.
Üç Deniz Girişimi, ekonomik iş birliğini teşvik ederek yatırım ortamını iyileştirmek, bölgesel ticaretin önündeki engelleri kaldırmak istiyor. Bu amaçla, finansman mekanizmaları oluşturuluyor. Ayrıca girişim, özel sektör katılımını da destekliyor.
İlaveten altyapı projelerinde çevresel etkilerin minimize edilmesi ve yenilenebilir enerji kullanımının artırılması, girişimin en önemli bileşenlerinden.
Türkiye’nin girişimde stratejik katkısı var
Türkiye, girişimin Karadeniz ayağında yer alan en önemli aktörlerden biridir. Türkiye’nin konumu, Baltık ve Adriyatik bölgeleri ile Karadeniz arasında köprü görevi görmesini sağlıyor. Özellikle belli başlı alanlarda bu görev daha fazla öne çıkıyor.
Enerji projeleri: Türkiye, TANAP (Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı) ile doğalgaz arzını çeşitlendirmede öncü rol üstleniyor. Bölgedeki enerji tedarik güvenliğini artırıyor.
Ulaştırma altyapısı: Türkiye, limanları, demiryolu ve karayolu bağlantıları ile projenin lojistik ağının gelişimine katkı sağlıyor. Ayrıca Orta Koridor projeleriyle Asya-Avrupa arasında alternatif ticaret yolları oluşturulmasına destek veriyor.
Diplomatik ve ekonomik iş birliği: Türkiye, Üç Deniz Girişimi toplantılarında aktif bir diplomatik rol üstlenerek bölgesel iş birliğinin güçlendirilmesine katkıda bulunuyor.
Bölgesel ve küresel boyut
Girişimin bölgesel ve küresel boyutu öncelikli elbette. Avrupa Birliği’nin doğu genişleme stratejisiyle uyumlu olan girişim, ABD tarafından da bölgesel dayanışma ve Rusya kaynaklı enerji bağımlılığını azaltma politikaları bağlamında destekleniyor.
Bölge ülkeleri arasında ekonomik iş birliğinin artması, jeopolitik istikrarın güçlenmesine ve dış etkilere karşı dayanıklılığın artmasına katkı sağlıyor sonuçta. Demiryolu ve karayolu bağlantılarının güçlendirilmesi ve Kuzey-Güney ekseninde taşıma sürelerini kısaltmak amacıyla modernizasyon projeleri yürütülüyor. Yine yeni enerji hatları ile elektrik ve gaz alt yapılarının entegrasyonu sağlanması da girişimin bir diğer faydası.
Orta ve Doğu Avrupa’nın kalkınmasını hızlandıracak, enerji güvenliğini artıracak ve ekonomik entegrasyonu derinleştirecek stratejik bir iş birliği platformu olan Üç Deniz Girişimi, Türkiye’nin bu girişime aktif katılımı, girişimin başarısında belirleyici bir faktör olarak açık olarak ortada. Önümüzdeki yıllarda da altyapı projeleri ve bölgesel iş birlikleriyle girişimin somut etkilerinin artması bekleniyor. Bu iş birliği, bölgenin sürdürülebilir büyüme ve istikrar hedeflerine ulaşmasında da kilit rol oynamaya devam edecek.
