Çin’de faaliyet gösteren bir otonom kamyon şirketi, test ettiği sürücüsüz TIR teknolojisinde başarıya ulaşınca gözler yeniden otonom araçlara çevrildi. Çinli firma TuSimple, ürettiği otonom, yarı otomatik TIR teknolojisini test etti. Firma, insan müdahalesi olmadan tamamen otonom bir yarı kamyon sürüşünü halka açık alanda başarıyla gerçekleştirdi. Bu gelişmeyle birlikte ilk sürücüsüz kamyon yolculuğu yapılmış oldu. TuSimple, Çin'de gerçekleştirdiği sürüşte Yangshan Derin Su Limanı Park'ından Donghai Köprüsü’ne kadar halka açık otoyollar ve caddelerdeki sürüşünü başarıyla tamamladı. Asya pazarına yatırıma öncelik veren TuSimple'ın haziran ayı başından itibaren sürücüsüz kamyonlarını Japonya'da test ettiği de biliniyordu.
Sadece lojistik değil, toplu taşımada da otonom araçlara ilgi artıyor. Yakın zamanda dünyanın pek çok şehrinde, toplu taşıma operasyonlarının elektrikli ve otonom araçlarla yapılması planlanıyor. Tüm dünyada otonomi projelerini destekleyen ülkeler, ulaştırma bakanlıkları, belediyeler, toplu taşıma otoriteleri ve şirketleri; bu alanda standartları oluşturmak ve uygulamayı devreye ilk alan olmak için yarışıyor.
Dünya genelinden birkaç not
Dünya genelinde yapılan araştırmalar çerçevesinde otonom araç sayısının 2024 yılında 54,2 milyonu bulacağı düşünülüyor. Ancak şu anda Amerika’da satışa sunulan hiçbir otonom araç tam anlamıyla sürücüsüz kullanıma uygun değil. Araçlar her ne kadar kendi kendine gidiyormuş gibi görünse de insan müdahalesi olmayacak kadar güvenilir değiller. Şu anki otonom araç sistemi, sürücünün araç fonksiyonlarını zaman zaman otomatik pilota bırakabileceği, fakat yönetimi devralmaya her an hazır olması gereken “Seviye 2” olarak belirlenmiş. Yasal olarak da sürücü hala aracın çalışmasından sorumlu.
Konunun uzmanlarına göre yasal olarak tam otonom sürüşe geçecek ilk ülkenin Amerika olmasına kesin gözüyle bakılıyor. Japonya ise ikinci sırada yer alıyor. Fransa’da da Seviye 4 otonom sürüş destekli araçlara yollarda kullanım için izni veriliyor. İngiltere ise teknik olarak otonom araçların yola çıkmasına izin verse de pratikte araçları yolda görmek pek de mümkün olmuyor. Almanya, otonom araçların halka açık yollara çıkmasına izin veren dünyadaki ilk ülke.
Türkiye’de otonom araç çalışmaları
Türkiye’ye geldiğimizde ise ülkemizde ilk otonom sürüş denemeleri, 2021 yılında özel bir şirket tarafından Seviye 2 olarak yapıldı. Ayrıca yerli araç TOGG ile birlikte Seviye 3’ün kullanıma sunulması da planlanıyor. Türkiye’de bu yolda ilerleyen ADASTEC, toplu taşıma operasyonlarını daha verimli, daha konforlu ve daha güvenli hale getirmek hedefleriyle çalışmalarını sürdürüyor. Bu çalışmaların ürünü olarak karşımızda duran ADASTEC’in toplu taşıma araçlarına Seviye 4 otonom sürüş özelliği sağlayan yazılımı; dünyada bu alanda, ticarileştirilebilen ve seri üretime geçen ilk yazılım ürünü olarak da dikkat çekiyor.
ADASTEC mühendisleri aracı tasarlarken ilk aşamada; bir yandan aracın mimari altyapısını oluşturup diğer yandan da dünyada toplu ulaşımın otonom dönüşümü konusunda sürdürülen projelerle bağlantı kurdu. Yazılımları test aşamasına geldiğinde ise yola bir OEM (Orijinal Ürün Üreticisi) ortakla devam etmenin çok daha verimli olacağına karar verdiler. Görüşmeler sonucunda Ar-Ge çalışmaları ve vizyonlarının kesiştiği KARSAN’la iş birliğine gittiler. İki firma, 2019 yılının Aralık ayında birleşti. KARSAN; üretmekte olduğu 8 metre boyunda, 50 kişi kapasiteli elektrikli “Atak” otobüsünü, bütün tasarımları ve teknik bilgileriyle ADASTEC’e tahsis etti. Otobüse otonom sürüş özelliği kazandırmak üzere birlikte uzun bir Ar-Ge ve ürün geliştirme yolculuğuna çıktılar. 2020 yılı bitmeden de ADASTEC’in geliştirdiği Seviye 4 otonom sürüş yazılımları, Otonom Atak Electric’in elektrik-elektronik mimarisine ve elektrikli araç yazılımlarına entegre edildi ve KARSAN tarafından “Otonom Atak Electric”in seri üretimine geçildi.
Seviye 4 otonom aracın becerileri
Otonom Atak Electric, yüksek hızlarda ve karma trafikte çevresini algılayarak trafik ışıklarıyla yaya geçitleriyle uyumlu bir şekilde rotasını takip ediyor. Sadece bir butona basılarak araç otonom sürüşe geçirilebiliyor. Seviye 4 Otonom Sürüş’ün tanımındaki ana kural gereği, daha önceden öğretilmiş, haritası çıkartılmış rotalarda otonom sürüş yapabiliyor. Bunun dışında Seviye 4 araçlarda direksiyon kalmaya devam edeceği için şoför, direksiyona geçip normal bir araç kullanır gibi yoluna devam edebiliyor. Araç 80'den fazla komutla yönetilebiliyor.
Amerika ve Avrupa’da yürütülen pek çok projede çalışmalarını sürdüren ADASTEC; Türkiye’de de MSU’ya uyumlu bir çalışma ortamı yarattı. ADASTEC, KARSAN ve İstanbul Teknik Üniversitesi arasında 8 Haziran 2021 tarihinde bu amaçla imzalanan bir protokolle bir sürücüsüz otobüsün de İTÜ kampüsünde çalıştırılmasına karar verildi. Otonom Atak Electric, İTÜ’de; ilgili fakültelerin Ar-Ge çalışmalarında kullanılacak. Böylece farklı firmaların otonom sürüş alanında, bilimsel derinliği ve ticari potansiyeli daha yüksek ürün ve hizmetler geliştirmesine zemin sağlayacak.
ADASTEC’in yazılımıyla Amerika ve Avrupa yollarına çıkma iznini almayı başaran ilk sürücüsüz otobüs olma başarısı gösteren Otonom Atak Electric; Avrupa’da 6 noktada çalışacak ve buralarda toplu ulaşımın otonom dönüşümüne katkıda bulunacak. Öte yandan ADASTEC yöneticileri, talep halinde, kendi şehirlerimizin otonom toplu taşımaya dönüşümüne destek vermekten mutluluk duyacaklarını belirtiyor.
Sigortacılığın evrimi ilgiyle izleniyor
Maher Holding ekibinin katıldığı test sürüşüyle ilgili bilgi veren Maher Holding Sigorta Grubu Başkanı Ahmet Yaşar, otonom otobüs deneyimini şöyle anlattı: “Grubumuzun klasik yatırımlarının dışında bizim sosyal teknoloji diye adlandırdığımız yatırımlarımız var. ADASTEC de bunlardan biri. Bugün de ADASTEC’in Bilişim Vadisi’ndeki test merkezinde otobüsü yakından görme fırsatı yakaladık ve test ettik. Gerçekten gurur duyduk. Bir yandan finansal bir yatırım yaparken diğer yandan da sigortacılığın nereye evrileceği konusunda birtakım çalışmalar gerçekleştiriyoruz. Ayrıca kredilendirme açısından konunun nerelere gelebileceğini tartışıyoruz.”
Test sürüşüne katılan Corpus Sigorta Genel Müdürü Murat Şişli ise yeni doğacak sigorta ihtiyaçlarına dikkat çekerek, “Gelecek kendi kendini kullanan arabalara doğru gidiyor. Günümüzde birçok firma da bu özelliklere sahip araçlarını piyasaya sundu. Biz de geleceğe yatırım yapan bir grup olma yolunda ilerliyoruz. Bu çerçevede ADASTEC çok başarılı bir giriş oldu. ADASTEC dünyada otonom otobüs yazılımını hayata geçiren ilk firma oldu. Biz de burada olmaktan mutluyuz, bu bizim diğer yatırımlarımız için de önemli bir konu. Bu tür araçlar arttıkça sigorta ihtiyaçlarıyla ilgili de soru işaretleri oluşmaya başladı. Burada işin mutfağına tanık olup öğreniyoruz ve bazı durumlarda işin yasal mevzuatlarının oluşturulmasına katkıda bulunabiliyoruz. Gelişmeleri heyecanla bekliyoruz” dedi.
